Αυτό που με οδήγησε σ’ αυτό το άρθρο ήταν το περιεχόμενο της ΚΟΜΕΠ (2ο τεύχος του 2015) κυρίως το άρθρο του Αναστάση Γκίκα αλλά και ο Ριζοσπάστης στις 15 Μάρτη και η αναφορά στην εκτέλεση του Μπουχάριν και τα γεγονότα του Μπρεστ για τη στάση του Λένιν.
Πριν αναφερθώ στο κυρίως θέμα, στις σχέσεις Λένιν-Μπουχάριν και σε γενικότερα συμπεράσματα της περιόδου αυτής, οφείλω να επισημάνω:
α) Έχει περάσει πολύς καιρός, αρκετά χρόνια, από τότε που μέλη του κόμματος και οπαδοί περίμεναν να διαβάσουν τον Ριζοσπάστη. Σήμερα, αυτό δε συμβαίνει. Δεν θα αναφερθώ στην καθημερινή του κυκλοφορία, γιατί μόνο θλίψη μπορεί να προκαλέσει. Θα αναφερθώ στον Κυριακάτικο Ριζοσπάστη ο οποίος έχει κυκλοφορία γύρω στα 14 χιλιάδες φύλλα. Άραγε, γνωρίζει η ηγεσία του κόμματος και οι υπεύθυνοι του Ριζοσπάστη αυτό που λέγεται σε όλες τις συζητήσεις: ότι η εφημερίδα ΔΕ ΔΙΑΒΑΖΕΤΑΙ; Τους απασχόλησε το ΓΙΑΤΙ; Μήπως γιατί έχουν μετατρέψει τον «Ρ» και παλιότερα τον «902» σε μέσο προσωπικής προβολής κάνοντας συνδικαλισμό στις γραμμές του κόμματος έχοντας αποκλείσει κάθε διαφορετική άποψη;
β) Είναι γεγονός ότι το άρθρο του Αν. Γκίκα στην ΚΟΜΕΠ εκφράζει απόλυτα τις αντιλήψεις και τη νοοτροπία της σημερινής καθοδήγησης «πας μη Έλλην βάρβαρος». Έβαλε όλη την αρθρογραφία σε ένα καζάνι, την ανακάτεψε, τους κατακεραύνωσε όλους και έκλεισε το ζήτημα με τις αποφάσεις του 18ου συνεδρίου. Ήμαρτον!
Για τη σημερινή ηγεσία του ΚΚΕ, δεν καθορίζει η κατάσταση τις αποφάσεις, αλλά οι αποφάσεις την κατάσταση. Και πάλι ήμαρτον!
Για το ζήτημα του χαρακτήρα του 2ου παγκοσμίου πολέμου θα ήταν χρήσιμο να γίνουν γνωστές οι εκτιμήσεις του Ι. Β. Στάλιν. Στοιχειώδης ευαισθησία και ευθύνη απέναντι στα μέλη του κόμματος, της ΚΝΕ και ευρύτερα στον κόσμο της Κομμουνιστικής Αριστεράς επιβάλλει στην ηγεσία να δημοσιεύει άμεσα στον «Ρ» την ομιλία του Στάλιν στις 9 Φλεβάρη 1946 (‘Άπαντα, τόμος 16, σελ. 17). Κάτι πρέπει να γνώριζε γι’ αυτό κι ο Στάλιν, δε νομίζετε;
Σημειώνω ότι γι’ αυτή την κατάσταση στον «Ρ» και γενικότερα στο κόμμα, πέρα από τον ηγετικό πυρήνα, ευθύνες έχουν και τα πρόσωπα του καθοδηγητικού φραξιονισμού και όσοι άλλοι γνωρίζουν και δεν αντιδρούν, δεν αντιστέκονται.
γ) Σχετικά με τον Μπουχάριν, την περίοδο της Συνθήκης Μπρεστ-Λιτόφσκ και τον Λένιν.
Φαίνεται ότι ο συντάκτης δεν γνωρίζει ούτε πότε έγινε, ούτε τους όρους που απαιτούσαν οι Γερμανοί, ούτε τις συζητήσεις στην ΚΕ του Μπολσεβίκικου Κόμματος, τη στάση των Μπολσεβίκων ηγετών και του Λένιν και, κυρίως, δε μπορεί –όπως και όλη η σημερινή ηγεσία- να αντιληφθεί το πνεύμα του Λένιν για τη λειτουργία του Κόμματος της Εργατικής Τάξης.
Στο δια ταύτα.
Οι συζητήσεις στην ΚΕ των Μπολσεβίκων δεν έγιναν το 1917, αλλά το 1918, το διάστημα Γενάρη-Φλεβάρη, με αλλεπάλληλες συνεδριάσεις με κύριο χαρακτηριστικό την ελεύθερη έκφραση και το αίσθημα υψηλής ευθύνης από όλους.
Κάποιοι θεώρησαν ότι δε μπορούσαν να πάνε αντίθετα στη συνείδησή τους, να εφαρμόζουν πολιτικές με τις οποίες δεν συμφωνούσαν, δήλωσαν παραίτηση από την ΚΕ. Μερικοί το έκαναν. Μα κι ο Λένον σε μια στιγμή δήλωσε πως θα παραιτηθεί από την ΚΕ και την κυβέρνηση.
Στην τελευταία γι’ αυτό το θέμα και καθοριστική συνεδρίαση, στις 23 του Φλεβάρη του 1918, διαμορφώθηκαν τρεις προτάσεις:
- «Οφείλουμε να δεχτούμε τις γερμανικές προτάσεις». Η πρόταση έλαβε: 7 υπέρ, 4 κατά, 4 αποχές.
- «Οφείλουμε να προετοιμάσουμε αμέσως τον επαναστατικό πόλεμο». Η πρόταση ψηφίστηκε ομόφωνα.
- «Οφείλουμε να προχωρήσουμε αμέσως σε δημοψήφισμα μεταξύ των εκλογέων της Πετρούπολης και της Μόσχας». Η πρόταση έλαβε: 11 υπέρ, 4 αποχές.
Στην πρώτη πρόταση ο Λένιν ψήφισε υπέρ, ο Μπουχάριν κατά και ο Τρότσκι αποχή, αιτιολόγησε την ψήφο του για να μπορέσει να παρθεί απόφαση.
Την επόμενη μέρα, 24 Φλεβάρη, μεταξύ άλλων με πρόταση του Λένιν η ΚΕ αποφασίζει εγγυώμενη στους συντρόφους τη δημοσίευση της δήλωσης τους (εννοεί της διαφωνίας τους) στην Πράβντα. Η ΚΕ τους ζητάει να το ξανακοιτάξουν και αν τους είναι δυνατό να παραμείνουν στις υπεύθυνες θέσεις τους και στην ΚΕ.
Επόμενα, δεν είναι αληθές αυτό που γράφτηκε στον «Ρ» για κοινές θέσεις του Μπουχάριν με τον Τρότσκι. Στο συγκεκριμένο θέμα δεν δέχτηκε σκληρή κριτική από τον Λένιν. Άλλωστε, ο Λένιν ασκούσε κριτική και πολεμική όταν το έκρινε αναγκαίο. Σεβόταν, όμως, όχι μόνο τους συντρόφους του αλλά και τους ιδεολογικούς του αντιπάλους μέσα στο εργατικό κίνημα. Είναι κι αυτό μια βασική πλευρά της ουσίας του Λενινισμού.
Τιμώντας το μεγάλο ηγέτη, εμβαθύνοντας στη σκέψη και τις πρακτικές του, τη φροντίδα του για την ενότητα του κόμματος αλλά και για να ξεκαθαριστεί η σχέση του με τον Μπουχάριν, παραθέτω σημειώσεις από το γνωστό «Γράμμα προς το Συνέδριο», 24 Δεκέμβρη 1922. Στο Γράμμα προς το Συνέδριο του Μπολσεβίκικου κόμματος- που το υπαγόρευσε σταδιακά λόγω της ασθένειάς του- ο Λένιν προβαίνει σε μια σειρά κρίσεις για τους κορυφαίους μπολσεβίκους ηγέτες. Για τον Ν. Μπουχάριν γράφει συγκεκριμένα:
«Από τα νέα μέλη τής ΚΕ θέλω να πω λίγα λόγια για τον Μπουχάριν και τον Πιατακόφ. Είναι, κατά τη γνώμη μου, οι πιο εξαίρετες δυνάμεις (από τις πιο νέες δυνάμεις) και πρέπει γι’ αυτούς να έχει κανείς υπόψη του τα έξης: ο Μπουχάριν δεν είναι μόνο ένας από τους πολυτιμότερους και μεγαλύτερους θεωρητικούς τού Κόμματος, αλλά θεωρείται επίσης, και δικαιολογημένα, το αγαπημένο παιδί τού Κόμματος. Όμως τις θεωρητικές του αντιλήψεις με πολύ μεγάλο σκεπτικισμό μπορεί κανείς να τις κατατάξει στις ολοκληρωτικά μαρξιστικές, γιατί σ’ αυτές υπάρχει κάτι το σχολαστικίστικο (ποτέ δεν μελέτησε και νομίζω ποτέ δεν κατάλαβε ολοκληρωμένα τη διαλεκτική)» (Λένιν: «Άπαντα», εκδόσεις Σ.Ε., τόμος 45, σελ. 345).
