Εργατικός Αγώνας

…Περί χρεοκοπίας…

Γράφει ο Γιάννης Πουρσανίδης

Ο λόγος για τον οποίο παρατίθεται το παραπάνω γράφημα είναι αφενός μεν για να καταδειχθεί πως οικονομίες εκτός του σκληρού πυρήνα της ευρωατλαντικής οικονομικής συμμαχίας (μελλοντικά: διατλαντική οικονομική ζώνη) μπορούν να έχουν αξιοσημείωτο οικονομικό αποτέλεσμα (output) και αφετέρου για να απομυθοποιηθεί η έννοια της χρεοκοπίας και οι όποιες αρνητικές συνέπειες (προσωρινά) αυτή θα επιφέρει[1].

Υπό αυτό το πρίσμα (βλ. πενταπλασιασμός – αύξηση κατά 486 δις δολάρια – του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της Αργεντινής κατά την περίοδο 2002 – 2013) μπορούν να κατανοηθούν δηλώσεις αξιόλογων καθηγητών (Κ. Λαπαβίτσας) για άμεση επιστροφή σε εθνικό νόμισμα και δελτίο τροφίμων με στόχο την οικονομική ανάκαμψη και (μεσοπρόθεσμη) ευημερία του ελληνικού λαού. Η περίοδος της ραγδαίας επιδείνωσης του ΑΕΠ της Αργεντινής συμπίπτει με την περίοδο της σύνδεσης του νομίσματός της με το αμερικανικό δολάριο, με την κορυφή του δράματος να κορυφώνεται με την ανεξέλεγκτη χρεοκοπία της Αργεντινής (μείωση του ΑΕΠ κατά 200 δις δολάρια κατά την διετία 2001-2002).

Στο σημείο αυτό πρέπει να τονιστεί πως οποτεδήποτε στην ιστορία των συγκεντρωτικών κοινωνιών υπάρχει σύνδεση (διακρατικές ενώσεις – περιφερειακές ολοκληρώσεις κ.λπ.) χωρών «μικρότερου» οικονομικού εκτοπίσματος με χώρες με «μεγαλύτερο» οικονομικό εκτόπισμα τότε συνήθως οι μικρότερες χώρες υφίσταντο πολύ δύσκολες καταστάσεις οικονομικής προσαρμογής. Η μόνη περίοδος όπου λαοί μικρότερων χωρών επωφελήθηκαν από τη σύνδεση τους με χώρες με μεγαλύτερες δυνατότητες παραγωγής οικονομικού αποτελέσματος ήταν η περίοδος της πρώιμης ΕΣΣΔ αλλά και της ύστερης (μετά τον ΒΠΠ) με διαφορετικά ποιοτικά χαρακτηριστικά τα οποία δεν είναι της παρούσης να αναλυθούν.

Η ελληνική κοινωνία της τελευταίας πενταετίας έχει βιώσει στο σώμα και το πνεύμα της τι σημαίνει η πρόσδεση και ακραία εξάρτηση της αστικής τάξης της χώρας από το ευρωατλαντικό μπλοκ. Οι συσσωρευμένες ποσότητες (εκτόξευση της ανεργίας, αύξηση των αυτοκτονιών, παιδικός και νεανικός υποσιτισμός, μικροαστικός κανιβαλισμός κ.λπ.) βοούν.

Μια ανεξέλεγκτη χρεοκοπία είναι μάλλον απίθανη για την περίπτωση της Ελλάδας. Οι λόγοι δεν είναι άλλοι από τις λεπτές γεωπολιτικές και γεωστρατηγικές ισορροπίες της περιοχής. Αύξηση του βαθμού πολυπλοκότητας (από μαθηματικής σκοπιάς) της παρούσας κατάστασης που προκύπτει ως συνάρτηση των επιδιώξεις της γερμανικής ελίτ (ομογενοποίηση ευρωπαϊκής περιφέρειας και οικονομική «κινεζοποίηση» αυτής – απόλυτες μείωση μισθών και λοιπών παροχών – και σχετική «βουλγαροποίηση» των καπιταλιστικών κέντρων – σχετική μείωση μισθών και λοιπών παροχών) αλλά και του τρόπου αντίδρασης των υπό συρρίκνωση οικονομικών εξουσιών των επιμέρους χωρών – στόχων του κραταιού συγκεντρωτικού κέντρου στην ευρωπαϊκή ήπειρο (γαλλογερμανικός άξονας).

Το γεγονός ότι το ενεργειακό κάδρο των σχέσεων ΕΕ – Ρωσίας μετά το έτος 2019 (όπου και θα έχουν ολοκληρωθεί οι εργασίες κατασκευής του Greek Stream) δεν θα περιλαμβάνει την Ουκρανία πρέπει να αποτιμηθεί με μαρξιστικούς όρους. Ειδικά δε, για τα κομμουνιστικά κόμματα που δραστηριοποιούνται στην ευρωπαϊκή ήπειρο.

Πολύ σωστά ο Αλ. Τσίπρας στην ομιλία του στο Διεθνές Οικονομικό Φόρουμ της Αγίας Πετρούπολης (Leningrad) αναφέρθηκε στο γεγονός της μετατόπισης του κέντρου βάρους της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας και των αποτελεσμάτων αυτής στις ευρωπαϊκές οικονομικές (σε προηγούμενο άρθρο είχαν παρατεθεί γραφήματα σχετικά με την έντονη αστάθεια που χαρακτηρίζει την οικονομική δραστηριότητα σε πολλές χώρες της ΕΕ). Ήδη από τον Οκτώβρη του 2014 είχε επισημανθεί από τον γράφοντα σε συζητήσεις με καθηγητές από τα σχολικά χρόνια αλλά και με γνωστούς και φίλους η μετατόπιση αυτή. Μάλιστα είχε καταδειχθεί και το κέντρο θεωρητικής επεξεργασίας και δημιουργίας γνώσης για την αντιμετώπιση των προκλήσεων του πολυπολικού κόσμου (μετάφραση στην ελληνική γλώσσα του όρου multipolarworld) από την σκοπιά των συμφερόντων της δυτικής ελίτ. Το κέντρο αυτό δεν είναι άλλο από την πόλη-κράτος Σιγκαπούρη. Η Σιγκαπούρη, όπως πολύ ορθά είχε επισημάνει ένας γνωστός, δεν είναι τίποτα περισσότερο από την «Ελβετία της Ασίας». Κάθε συγκεντρωτικό κέντρο έχει ανάγκη από την συγκεντρωτικά δομημένη επιστημονική[2] του ελίτ. Όταν γίνεται λόγος για μετατόπιση του κέντρου βάρους του παγκόσμιου καπιταλισμού πρέπει να είναι ξεκάθαρο πως αυτή η μετατόπιση περιλαμβάνει στον πυρήνα της κυρίως την Κίνα αλλά και άλλες χώρες της ασιατικής ηπείρου οι οποίες υφίστανται την διαδικασία της αστικοποίησης (urbanization process) όσον αφορά τις υποδομές τους (ανάπτυξη δυτικού τύπου υποδομών – οικιστικές, εμπορικές, βιομηχανικές μονάδες στα βάθη της Ασίας).

Είναι έτοιμη η ελληνική κοινωνία για αποδέσμευση από τους μηχανισμούς και τις δομές εξάρτησης; Ποιος ο ρόλος της επαναστατικής πρωτοπορίας; Υπάρχει η οποιαδήποτε κινητικότητα από την πλευρά του κομμουνιστικού κόμματος της χώρας προς την κατεύθυνση προετοιμασίας, στον πραγματικό κόσμο, του λαϊκού παράγοντα; Αν υποθέσουμε ότι ακόμα και από ατύχημα η Ελλάδα μένει εκτός ευρωζώνης πως προτίθεται το κομμουνιστικό κόμμα να αλληλεπιδράσει με μαζικούς όρους με τις «ανώριμες» μάζες. Υπάρχει κάποιο πλάνο όσον αφορά την αγροτική παραγωγή και την κτηνοτροφία; Όταν ένα κόμμα αποκαλεί ένα κίνημα με τα όποια στρεβλά χαρακτηριστικά μπορεί αυτό να είχε, «κίνημα της πατάτας», πως στη συνέχεια θα πείσει ότι ενδιαφέρεται κι έχει ιεραρχήσει ως ζωτικό για το ίδιο την επαρκή διατροφή του λαού εξ’ ονόματος του οποίου δρα και από τους φόρους του οποίου «πληρώνεται»; Το πώς διαχειρίζονται τα κεφάλαια που αντλούν από τον κρατικό προϋπολογισμό τα αστικά κόμματα είναι θέμα. Αλλά για τους κομμουνιστές, στις συνθήκες αστικής νομιμότητας, το ζήτημα είναι το κατά πόσο ο τρόπος διαχείρισης των κεφαλαίων που αντλεί το κομμουνιστικό κόμμα είναι ή δεν είναι «μια απ’ τα ίδια». Κι αν δεν είναι, πρέπει κάπως να αποδεικνύεται. Μπορεί μεν ο Λουί Αλτουσέρ στο έργο του «Ιδεολογία και ιδεολογικοί μηχανισμοί του κράτους» να αναφέρει πως όταν η αστική τάξη θέλει να ενσωματώσει ένα κομμουνιστικό κόμμα τότε το «βάζει να κυβερνήσει» να έχει απόλυτο δίκιο, αλλά θα πρέπει να βρεθεί η φόρμουλα ώστε ένα κομμουνιστικό κόμμα να μπορεί στην συγκεκριμένη κοινωνία να δείξει ότι μπορεί να παίξει τον ρόλο του κόμματος εκείνου που θα λειτουργήσει ως συνεκτικός ιστός των «έκπτωτων», των «κατεστραμμένων» και κατατρεγμένων της εποχής μας με στόχο την διεκδίκηση της εξουσίας. Ένα κόμμα που θα μπορεί εκ των πραγμάτων και λόγω της κοινωνικής και πολιτικής του δράσης να δημιουργήσει τις συνθήκες «δυαδικής εξουσίας». Ένα κόμμα που θα μπορεί να πείσει πως το νόμισμα δεν είναι φετίχ, πως η χώρα υπήρξε για εκατοντάδες χρόνια χωρίς ευρώ και πως το ζήτημα είναι να υπάρχει ένα νόμισμα που θα ενισχύει την ευημερία των εργατών και εργαζομένων ανεξάρτητα από το πώς αποκαλείται. Όλα τα παραπάνω ισχύουν και για τις αυτοαποκαλούμενες ριζοσπαστικές και κομμουνιστικές τάσεις εντός του ΣΥΡΙΖΑ.

Στο εξαιρετικό αφιέρωμα του Εργατικού Αγώνα για τον Άρη Βελουχιώτη παρατέθηκε κείμενο όπου ο Άρης αναφέρει πως ο ατιμωτικότερος των θανάτων είναι αυτός που προκαλείται από την πείνα. Υπάρχει σχέδιο αντιμετώπισης αυτών των καταστάσεων; Υπάρχει σχέδιο σύνδεσης της ιστορικής πείρας με την παρούσα πραγματικότητα; Ή μήπως είναι αρκετό για την ηγεσία του ΚΚΕ να αναπαράγει μια ψευδομαρξιστική «θεολογία»[3] για το final combat (τελική μάχη) που όλο την περιμένουμε (συσπειρώνοντας δυνάμεις) κι όλο αυτή αργεί και ποτέ δεν έρχεται. Κι όταν η πρωτοπορία της εργατικής τάξης «αρνείται πεισματικά» (εκ του αποτελέσματος και ανεξαρτήτως προθέσεων) να παίξει τον ρόλο της, πως πρέπει να δρουν οι μάζες; Έχουν το δικαίωμα να συγκροτούν κοινωνικές και πολιτικές δομές με μεταβατικά αιτήματα; Έχουν το δικαίωμα να ασκούν κριτική στην ηγεσία του κομμουνιστικού κόμματος, ειδικά όταν αυτή αντιστρέφει την πραγματικότητα; Λόγου χάρη, τα τελευταία χρόνια αναπαράγεται ένα ακόμα ιδεολόγημα από την πλευρά της ηγεσίας του ΚΚΕ που συνοψίζεται στην φράση «Ας δείξει ο λαός ότι θέλει και θα βοηθήσει και το κόμμα». Είναι ή δεν είναι αντιστροφή της σχέσης της πρωτοπορίας με τις μάζες; Εάν ο λαός δείξει ότι θέλει τότε τι να την κάνει την «πρωτοπορία»; Θα δημιουργήσει άλλη. Υπάρχει ιστορικό παράδειγμα λαού που να «έδειξε ότι ήθελε και εν συνεχεία να ακολούθησε η πρωτοπορία»; Εξ΄ όσων γνωρίζω ούτε την εποχή των μπολσεβίκων, ούτε και στην περίπτωση της Κούβας έγινε έτσι. Αντίθετα, μικρές μειοψηφίες αρχικά ξεκίνησαν τον αγώνα ο οποίος λόγω ιστορικών συγκυριών «έπεισε τις μάζες» που ακολούθησαν την πρωτοπορία γιατί οι τακτικοί και στρατηγικοί της στόχοι, η θεωρητική επεξεργασία και η καθημερινή της πράξη ήταν έτσι δομημένα που έπειθαν τους εργάτες να ακολουθήσουν τους πρωτοπόρους.

Συνοψίζοντας, μπορεί να υπάρξει κοινωνία πέραν του συγκεντρωτικού καπιταλισμού των διακρατικών ή περιφερειακών ολοκληρώσεων. Μπορούν να αναπτυχθούν υποδομές που θα διασφαλίζουν υψηλής ποιότητας συνθήκες ζωής για τους εργαζόμενους. Είναι αναγκαία μεταβατικά αιτήματα πάλης εντός των οποίων θα συνοψίζονται οι τακτικοί στόχοι του κομμουνιστικού κινήματος και είναι εφικτό να πειστούν οι εργάτες για την αναγκαιότητα του κομμουνιστικού μετασχηματισμού της κοινωνίας[4].

 


[1] Περισσότερες πληροφορίες για το δείκτη που χρησιμοποιείται στο Γράφημα μπορούν να βρεθούν εδώ.

[2] Στο σημείο αυτό πρέπει να εισαχθεί ο όρος γνωσιακός κομμουνισμός (στο πεδίο των επιστημών) ως απάντηση στον συγκεντρωτικό καπιταλισμό. Όταν σχηματοποιηθεί πλήρως ο όρος και τα χαρακτηριστικά του τότε θα επεξηγηθεί καλύτερα. Ο γράφων δημιούργησε τον όρο χωρίς να γνωρίζει ότι υπάρχει και χρησιμοποιείται ο όρος γνωσιακός καπιταλισμός. Οι αφετηρίες που οδήγησαν τον γράφοντα στην δημιουργία του όρου είναι σχεδόν ίδιες με αυτές οι οποίες που περιγράφονται στη εισήγηση με θέμα: Πολιτική Οικονομία του Διαδικτυακού Ολιγοπωλίου: από την ψηφιακή επανάσταση στον γνωσιακό καπιταλισμό.

[3] Τέτοια κείμενα γράφονται κατά κόρον από τον Δημήτρη Γόντικα. Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και το κείμενο με τίτλο: Τα 100χρονα του Κόμματος να μας βρουν με περισσότερες κομματικές δυνάμεις στους κλάδους της Βιομηχανίας.  

[4] Τα «εργαλεία» για τις κοινωνίες του μέλλοντος δημιουργούνται σε κοινωνίες του παρελθόντος. Ο σύγχρονος καπιταλισμός δεν θα είχε υπάρξει πότε εάν ο μαθηματικός Euler δεν είχε διατυπώσει την γνωστή και ως ταυτότητα του Euler. Θα ήταν αδύνατη η παραγωγή και μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας εάν οι κοινωνίες των ανθρώπων (και οι επιστημονικές τους ελίτ) δεν είχα ορίσει τους φανταστικούς αριθμούς. Χωρίς την χρήση τους είναι αδύνατη η μοντελοποίηση και προσομοίωση των πολύπλοκων σύγχρονων συστημάτων ενέργειας, αυτομάτου ελέγχου κ.λπ. Ο ανθρώπινος πολιτισμός κατάφερε να αλληλεπιδράσει με τις «δυνάμεις του σύμπαντος» ακριβώς επειδή δεν φοβήθηκε να επιχειρήσει το αδιανόητο, να κάνει πράξει την ουτοπία. Για έναν επιστήμονα, και ειδικά έναν επαναστάτη δεν υπάρχει “final combat” αλλά διαρκής πάλη του νέου με το κατεστημένο, της φθοράς και του θανάτου με την γέννηση νέων και πρωτοπόρων ιδεών, ικανότητα ερμηνείας των σχέσεων αιτίου – αποτελέσματος και προσπάθεια δημιουργίας πολιτικής τακτικής και στρατηγικής που εμπεριέχει μέσα της την ιστορική ανάδραση και ερωτήματα του τύπου: τι ήταν αυτό που έκανε το ΕΑΜ και γιγαντώθηκε; Πως έδρασε; Ποια στάση κράτησε απέναντι στην πείνα; Πως οργάνωνε, διαφώτιζε και επιμόρφωνε τον ελληνικό λαό; Πώς μπορούμε στο σήμερα να χρησιμοποιήσουμε αυτή την πείρα με σκοπό την νέα γιγάντωση του ελληνικού λαού; Πώς πρέπει να εφαρμόσουμε την μέθοδο trial – error (δοκιμή – σφάλμα) ώστε να βελτιωθεί η δράση των πρωτοπόρων δυνάμεων; Τα περιθώρια σφάλματος είναι σχεδόν ανύπαρκτα.

 

Υστερόγραφο 1: σε πρόσφατη συνέντευξη του ο Γ. Βαρουφάκης αναφέρθηκε στην φιλελευθεροποίηση της αγοράς χονδρικής πώλησης. Αρχικά χρησιμοποιήθηκε ο όρος “απελευθέρωση” και εν συνεχεία διορθώθηκε με τον ορθό.

 

Υστερόγραφο 2: μια συνέντευξη του Μίκη Θεοδωράκη στον πρώην «Πρωταγωνιστή» και νυν «επικεφαλής» του κόμματος «Το Ποτάμι». Ας σταθεί ο αναγνώστης στο λεπτό 13.45’. Η μουσική του Μίκη έχει κάτι από την αρμονία του σύμπαντος και σίγουρα εντός της, καθώς επίσης και εντός της ακολουθίας των λέξεων των ποιητών που έγραψαν στίχους που τους μελοποίησε ο Μίκης είναι εγγεγραμμένη η ακολουθία Fibonacci (είναι η ίδια ακολουθία με την οποία έχει χτιστεί ο Παρθενώνας). Αυτός είναι κι ό λόγος για τον οποίο όπου κι αν παίχτηκε η μουσική του, λατρεύτηκε, ακριβώς επειδή μιλά στο μοναδικό είδος που μπορεί να στοχαστεί πάνω στις πράξεις του και να βιώσει την σημασία του να παλεύεις ενάντια στην πείνα και για ένα αύριο «στο μπόι των ονείρων και των ανθρώπων».

Στην εποχή της σκοπιμότητας το σπουδαίο είναι να αναζητάς την ουσία.

Venceremos!

Facebook
Twitter
Telegram
WhatsApp
Email
Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη
Εργατικός Αγώνας