Εργατικός Αγώνας

Εξεγερμένη Αμερική

Του Pedro Zamarron.

Και να που το τελευταίο διάστημα η «πίσω αυλή των ΗΠΑ», όπως κάποτε αποκαλούσαν την Λατινική Αμερική, τυλίχθηκε στις φλόγες των κοινωνικών εκρήξεων που, σε πολλές περιπτώσεις, έχουν πάρει χαρακτήρα εξέγερσης. Το νότιο ημισφαίριο της ηπείρου, το πιο φτωχό και λεηλατημένο από τους βόρειους επικυρίαρχους, δείχνει να μην υπομένει άλλο τις ακραίες συνθήκες φτώχιας και εκμετάλλευσης και δοκιμάζει να αποτινάξει την κυριαρχία των ντόπιων και ξένων ολιγαρχών. Από την Αργεντινή μέχρι και την Κολομβία η ήπειρος κοχλάζει.

 Αργεντινή: Στο ίδιο έργο θεατές

Ξεκινώντας το «οδοιπορικό» από την Αργεντινή, παρατηρεί κανείς πως η δεξιά κυβέρνηση του Μαουρίτσιο Μάκρι ανέβασε τον πληθωρισμό, οδήγησε τη χώρα σε νέα πτώχευση και παράδοση της στα νύχια του ΔΝΤ και εξαθλίωσε ακόμα μεγαλύτερα τμήματα του πληθυσμού. Το πέσο κατέρρευσε, ο πληθωρισμός πέρασε το 54% και σημειώνονται ελλείψεις σε βασικά αγαθά. Οι κοινωνικές εξεγέρσεις οδήγησαν στην πτώση του Μάκρι τον οποίο διαδέχτηκε π Αλμπέρτο Φερνάντες. Έχουν μεγάλο ενδιαφέρον οι λαϊκές αντιδράσεις μόλις θα περάσει ο ενθουσιασμός της ήττας του Μάκρι και ο αργεντίνικος λαός θα δοκιμάσει τις πολιτικές του περονιστή προέδρου.

Βραζιλία: όνειρα δικτατορίας

Στη Βραζιλία η κυβέρνηση του ακροδεξιού Ζαΐρ Μπολσονάρου προκαλεί διαρκώς με τις ακρότητες της. Εφαρμόζοντας το αγαπημένο δόγμα του Κ. Μητσοτάκη, επιβάλλει το «νόμο του αστυνόμου» δίνοντας εξουσίες στις αστυνομικές δυνάμεις να προβαίνουν σε ακραίες μορφές βίας Οι νεκροί από τις συγκρούσεις με τα όργανα της «τάξης» έχουν ανέβει κατακόρυφα. Τα κατορθώματα του «Τραμπ της Βραζιλίας» συνεχίστηκαν με τις οικολογικές καταστροφές που (δεν) αντιμετώπισε στις τεράστιες πυρκαγιές του Αμαζονίου. Ως ακροδεξιός που «σέβεται τον εαυτό του», ο Μπολσονάρου έχει κηρύξει τον πόλεμο στην παιδεία παίρνοντας αντιλαϊκά μέτρα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και προκαλώντας τις όχι αμελητέες αντιδράσεις των φοιτητών. Σειρά έχουν τα εργασιακά δικαιώματα που, κατά τον φασίζοντα πρόεδρο, είναι “υπερβολικά” και πρέπει να περικοπούν. Όλα τα παραπάνω προσπαθεί να τα περάσει με μεθόδους της δικτατορίας που τόσο θαυμάζει. Κι εκεί αναμένεται με ενδιαφέρον η λαϊκή αντίδραση καθώς οι κοινωνικές ανισότητες μεγαλώνουν.

Περού: βασίλειο της διαφθοράς

Στο Περού κοινός παρονομαστής όσων κυβέρνησαν είναι η διαφθορά. Τρεις πρόεδροι της χώρας τελούν υπό κράτηση κι ένας τέταρτος φυγοδικεί. Η δικαστική εξουσία είναι κι αυτή διαβρωμένη. «Εύλογη» είναι η επίπτωση όλων των παραπάνω στην οικονομία: ο αναπτυξιακός δείκτης της χώρας από το 5% έφτασε στο 1,5%. Κι εδώ με ενδιαφέρον αναμένονται οι όποιες λαϊκές αντιδράσεις.

Κολομβία: Καρτέλ και πολιτικές δολοφονίες

Στην Κολομβία τα καρτέλ κοκαΐνης έχουν αιματοκυλήσει τη χώρα της οποίας η οικονομία έχει καταποντιστεί. Σε πολιτικό επίπεδο κυριαρχεί η κομματική αντιπαλότητα και το ξεκαθάρισμα λογαριασμών καθώς έχουν καταμετρηθεί 83 δολοφονίες υποψηφίων. Στην ύπαιθρο περισσότεροι από 250 επικεφαλής αγροτικών κοινοτήτων έχουν δολοφονηθεί, ενώ οι αντάρτες του FARC έχουν διασπαστεί και δεν ακολουθούν τις συμφωνίες ειρήνευσης.

Βολιβία: τρίζει η καρέκλα του προέδρου

Στη Βολιβία ο πρόεδρος Έβο Μοράλες φαίνεται να διατηρείται στην εξουσία αλλά έχει χάσει μεγάλο μέρος της στήριξης του από τους ιθαγενείς κατοίκους και τον αγροτικό πληθυσμό που ήταν ανέκαθεν τα στηρίγματά του.

Βενεζουέλα: Ο τσαβισμός αντέχει

Στη Βενεζουέλα η κυβέρνηση του Νίκολας Μαδούρο δίνει διπλή μάχη τόσο με τις ελλείψεις ειδών εξαιτίας του αποκλεισμού από τις ΗΠΑ όσο και με τα ανδρείκελα των ιμπεριαλιστών. Σημαντική είναι η στήριξη που συνεχίζει να απολαμβάνει από το λαό και τις ένοπλες δυνάμεις που φαίνονται αποφασισμένοι να υπερασπιστούν τη χώρα τους.

Εκουαδόρ: ενάντια στον Λένιν του καπιταλισμού

Στο Εκουαδόρ η κυβέρνηση του Λένιν (!) Μορένο έχει προκαλέσει μεγάλες λαϊκές κινητοποιήσεις εφαρμόζοντας πολιτική ξεζουμίσματος τν λαϊκών φτωχών λαϊκών στρωμάτων. Παρά τις υποσχέσεις του, ο Μορένο αύξησε τη φορολογία στους χαμηλόμισθους δίνοντας παράλληλα τη δυνατότητα στις μεγάλες εταιρίες να προσφεύγουν σε φορολογικούς παραδείσους. Το φορολογικό σύστημα κατέρρευσε. Ο Μορένο υποδούλωσε τη χώρα στο ΔΝΤ παίρνοντας δάνειο 4,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η κυβέρνηση του πέρασε σε νέα επίθεση κατά των οικονομικά ασθενών καταργώντας την επιδότηση στα καύσιμα. Αυτό προκάλεσε τεράστιες αυξήσεις τιμών και πυροδότησε λαϊκές αντιδράσεις που πήραν το χαρακτήρα εξέγερσης. Σύμφωνα με την ιταλική εφημερίδα «La Repubblica», στην πρωτεύουσα Κίτο 20.000 αυτόχθονες κάτοικοι πυρπόλησαν δημόσια κτίρια και ανάγκασαν την κυβέρνηση σε άτακτη υποχώρηση. Ο.. Λένιν κήρυξε στρατιωτικό νόμο και έφυγε εσπευσμένα από το Κίτο μεταφέροντας την κυβέρνηση του στην πόλη Γουαγιακίλ αφήνοντας τον στρατό να αντιμετωπίσει το λαό. Η εξέγερση πήρε παλλαϊκές διαστάσεις με τη γενικευμένη συμμετοχή των αυτόχθονων κατοίκων του Εκουαδόρ και ανάγκασε τελικά την κυβέρνηση να πάρει πίσω την αύξηση στα καύσιμα. Ωστόσο η χώρα είναι ένα καζάνι που βράζει καθώς η μεγάλη φτώχια δεν θ’ αργήσει να ξαναβγάλει στους δρόμους το λαό.

Χιλή: καταρρέει η «κανονικότητα» των ανισοτήτων

Σ’ αυτό το ιδιότυπο «οδοιπορικό» αφήσαμε τελευταία τη Χιλή επειδή εκεί η κατάσταση έγινε ιδιαίτερα εκρηκτική. Η κυβέρνηση του Σεμπαστιάν Πινιέρα έχει μεγαλώσει τις κοινωνικές ανισότητες χαρίζοντας απαλλαγές στις μεγάλες επιχειρήσεις και στους πολύ πλούσιους και φορτώνοντας βάρη στους πιο αδύναμους.

Η τελευταία από τις συνεχόμενες αυξήσεις στα κόμιστρα των συγκοινωνιών στο Σαντιάγο αποτέλεσε την θρυαλλίδα των εξελίξεων βγάζοντας τον κόσμο στους δρόμους για πολλές εβδομάδες. Σύμφωνα με τους εξεγερμένους η αύξηση των 30 πέσος (περίπου 0,05 ευρώ) στα εισιτήρια του μετρό, που για τους φτωχούς Χιλιανούς είναι αρκετά επώδυνη, είναι απλά η αφορμή. Η αιτία είναι η διαρκής εξαθλίωση των φτωχών στρωμάτων και οι προκλητικές ανισότητες. Ας μην ξεχνάμε πως στη Χιλή το συνταξιοδοτικό σύστημα ανήκει κατά 100% στους ιδιώτες ενώ η είσοδος σε ανώτερες και ανώτατες σχολές είναι αποκλειστικό προνόμιο εκείνων που έχουν χρήματα για να την αγοράσουν.

Ο πρόεδρος Πινιέρα αποφάσισε να καταστείλει τις εξεγέρσεις όχι μόνο με την αστυνομική βία. Ενεργοποίησε το άρθρο του Συντάγματος που προβλέπει εξουσίες στο στρατό σε περίπτωση «έκτακτης ανάγκης» και πλημύρισε τους δρόμους με ένοπλους. Η κίνηση αυτή πέτυχε το αντίθετο αποτέλεσμα ξυπνώντας μνήμες από τη στρατιωτική δικτατορία του Πινοσέτ. Οι αντιδράσεις, αντί να κατευναστούν, πολλαπλασιάστηκαν. Πλάι στα συνθήματα για την κατάργηση των αυξήσεων μπήκαν αυτά της παραίτησης Πινιέρα και της αλλαγής Συντάγματος για να καταργηθεί το επίμαχο άρθρο. Στις συγκρούσεις τν διαδηλωτών με στρατό και αστυνομία σκοτώθηκαν πάνω από 22 άτομα (οι περισσότεροι από πυρά των δυνάμεων «ασφαλείας»), τραυματίστηκαν περί τους 2000 ενώ γύρω στις 15000 συνελήφθηκαν. Καταγράφηκαν πολλά περιστατικά βασανιστηρίων και σεξουαλικής βίας σε βάρος πολιτών από αστυνομικούς. Μόνο σε μια διαδήλωση μπροστά από το Ανώτατο Δικαστήριο του Σαντιάγο τουλάχιστον 230 άτομα τραυματίστηκαν στα μάτια ή έχασαν εντελώς την όρασή τους από τα σκάγια και τις πλαστικές σφαίρες που χρησιμοποιήθηκαν εναντίον των διαδηλωτών.

Η ωμή βία ανάγκασε τον ΟΗΕ να στείλει ομάδα για να ερευνήσει τα γεγονότα στη χώρα. Πιεσμένος από τα πράγματα, ο Πινιέρα παραδέχτηκε τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τις δυνάμεις καταστολής και υποσχέθηκε ότι δεν θα υπάρξει «ατιμωρησία». Επίσης προανήγγειλε δημοψήφισμα για την αναθεώρηση του χουντικού Συντάγματος που δίνει εξουσίες στο στρατό σε βάρος των λαϊκών ελευθεριών την ώρα που οι πολίτες ζητούν συνταγματικά κατοχυρωμένες αλλαγές στα συστήματα υγείας, παιδείας και συντάξεων. Η απόφασή τους συμπυκνώνεται σ΄ ένα από τα συνθήματα της εξέγερσης «δεν γυρίζουμε στην κανονικότητα γιατί η κανονικότητα είναι το πρόβλημα»!

Αυτουργός οι ανισότητες του καπιταλισμού

Έξι εκατομμύρια από τα περίπου 620 εκατομμύρια Λατινοαμερικανούς θα βυθιστούν σε κατάσταση ακραίας φτώχειας το 2019, καθώς η τάση που καταγράφεται από το 2015 επιμένει, προειδοποίησε την Πέμπτη υπηρεσία των Ηνωμένων Εθνών με έκθεση που έδωσε στη δημοσιότητα.
«Το 2019, ο αριθμός των ανθρώπων που υπομένουν τη φτώχεια» σε αυτή την περιοχή «θα αυξηθεί στα 191 εκατομμύρια, εκ των οποίων 72 [θα περιπέσουν] σε κατάσταση ακραίας φτώχειας», σύμφωνα με την Οικονομική Επιτροπή για τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική (CEPALC) του ΟΗΕ.
Αυτό μεταφράζεται σε έξι εκατομμύρια πολίτες επιπλέον σε κατάσταση φτώχειας από τα 185 που καταμετρούσε το 2018 η CEPALC.
«Πρακτικά όλοι οι άνθρωποι που έρχονται να προστεθούν το τρέχον έτος σε αυτή τη στατιστική για τη φτώχεια εντάσσονται απευθείας [στην κατηγορία] της ακραίας φτώχειας», υπογραμμίζεται στην έκθεση, η οποία παρουσιάστηκε στο Σαντιάγο.
Η τελευταία κατηγορία αφορά νοικοκυριά τα έσοδα των οποίων δεν τους επιτρέπουν καν την αγορά ψωμιού καθημερινά.

Σύμφωνα με τη CEPALC, το ποσοστό της φτώχειας στην περιοχή θα αυξηθεί έτσι κατά 0,7% φέτος για να περάσει από το 30,1 το 2018 στο 30,8%. Σε ό,τι αφορά την ακραία φτώχεια, το ποσοστό αυξάνεται από το 10,7% στο 11,5%, ή κατά 0,8%.
Η ακραία φτώχεια «πλήττει πρωτίστως τα παιδιά και τους εφήβους, τις γυναίκες, τους ιθαγενείς, τους ανθρώπους οι πρόγονοι των οποίων ήρθαν από την Αφρική, τους κατοίκους αγροτικών περιοχών και τους άνεργους», διευκρινίζεται στην έκθεση.
Οι άνθρωποι αυτοί, ήδη «φοβερά ευάλωτοι», περνούν «από τη μία κατάσταση στην άλλη» — από τη φτώχεια στην ακραία φτώχεια — «σε περιπτώσεις απώλειας της δουλειάς τους, ασθένειας, [φυσικής] καταστροφής», εξήγησε η Λαΐς Αμπράμου, η διευθύντρια του τμήματος κοινωνικής ανάπτυξης της CEPALC.
Η ασθενική ανάπτυξη των οικονομιών στην περιοχή, που αναμένεται να περιοριστεί κατά μέσον όρο στο 0,1% φέτος, η έλλειψη κοινωνικών προγραμμάτων και η εργασιακή επισφάλεια είναι οι αιτίες που εξηγούν αυτή την τάση, την οποία οι κυβερνήσεις των χωρών της Λατινικής Αμερικής δεν μοιάζουν να είναι σε θέση να αντιστρέψουν.
«Η βασική ανησυχία είναι ότι το 2019 η προοπτική δεν μοιάζει θετική. Γι’ αυτό κρούουμε τον κώδωνα του κινδύνου και υπογραμμίζουμε ότι πρέπει να ληφθούν μέτρα για να αποφευχθεί η εξάπλωση της φτώχειας, όπως η αύξηση των κατώτερων συντάξεων», δήλωσε από την πλευρά της η Αλίσια Μπάρσενα, η εκτελεστική γραμματέας της CEPALC.

Πυριτιδαποθήκη έτοιμη να εκραγεί

Τα παραπάνω στοιχεία δείχνουν πως το πρόβλημα στη Λατινική Αμερική δεν είναι τοπικό, δεν είναι μεμονωμένο, δεν είναι ελέγξιμο. Είναι πρόβλημα που βγαίνει μέσα από τις αντιφάσεις του καπιταλισμού, είναι η πραγματική εικόνα του καπιταλισμού: Ακραίες κοινωνικές ανισότητες που προκαλούν λαϊκές εξεγέρσεις και οι αναμενόμενες απόπειρες καταστολής από τους κρατούντες.

Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με σιγουριά πώς θα εξελίχθη η γενικευμένη κρίση στις χώρες της Λατινικής Αμερικής. Μιας ηπείρου που δείχνει ότι έχει μετατραπεί απ’ άκρη σ’ άκρη σε «América Insurrecta», σε «Εξεγερμένη Αμερική» όπως ακριβώς την περιέγραψε ο Χιλιανός ποιητής Πάμπλο Νερούντα στο Canto General.

 

América Insurrecta

 

Η γη μας, γη πλατιά, ερημιές

πλημμύρισε βουητό, μπράτσα, στόματα.

Μια βουβαμένη συλλαβή άναβε λίγο λίγο

συγκρατώντας το παράνομο ρόδο,

ωσότου οι πεδιάδες δονήθηκαν

όλο σίδερο κι καλπασμό.

Σκληρή η αλήθεια σαν αλέτρι.

Έσκισε τη γη, θεμέλιωσε τον πόθο,

έπνιξε τις φύτρες της προπαγάνδας τους

και λευτερώθηκε μέσα στη μυστική άνοιξη.

Είχε βουβαθεί το λουλούδι της, είχε κυνηγηθεί

το συναγμένο φως της, είχε χτυπηθεί

το μαζικό της προζύμι, των κρυμμένων

λάβαρων το φιλί.

Αυτή όμως ξεπετάχτηκε σκίζοντας τοίχους

αποσπώντας τις φυλακές απ’ τη γη.

Κούπα της έγινε ο σκούρος λαός.

Παράλαβε το εξοστρακισμένο υλικό,

το διάδωσε στης θάλασσας τα πέρατα,

το κοπάνισε σ’ αδάμαστα γουδιά

και βγήκε, με χτυπημένες σελίδες

και με την άνοιξη στο δρόμο.

Ώρα χτεσινή, ώρα μεσημεριού,

ώρα σημερινή ξανά, ώρα καρτερεμένη

ανάμεσα στο λεπτό που πέθανε και σ’ αυτό

που γεννιέται,

στην αγκαθιασμένη εποχή της ψευτιάς.

Πατρίδα, έχεις γεννηθεί από ξυλοκόπους,

από τέκνα αβάφτιστα, από μαραγκούς,

από κείνους που δώσαν σαν παράξενο πουλί

μια σταγόνα αίμα πετούμενο

και σήμερα θα γεννηθείς και πάλι σκληρή,

μες από εκεί που ο προδότης και ο δεσμοφύλακας

σε πιστεύανε παντοτινά θαμμένη.

Σήμερα, όπως και τότε, θα γεννηθείς απ’ το λαό.

Σήμερα θα βγεις μες απ’ το κάρβουνο και τη δροσιά.

Σήμερα θα καταφέρεις να τραντάξεις τις πόρτες

με χέρια κακοπαθιασμένα, με κομμάτια

ψυχής που περισώθηκε, με δέσμες

από βλέμματα που ο θάνατος δεν έσβησε:

εργαλεία φοβερά

κάτω απ’ τα κουρέλια, έτοιμα για τη μάχη.

 

Facebook
Twitter
Telegram
WhatsApp
Email
Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη
Εργατικός Αγώνας