Η γενιά μου, αυτή της μετεμφυλιακής Ελλάδας, του κράτους της δεξιάς, της αστυνομοκρατίας, των κοινωνικών φρονημάτων, των φυλακισμένων και εξόριστων αγωνιστών, γνωρίσαμε και αγαπήσαμε τον Μίκη μέσα από τα τραγούδια του.
Πρώτη φορά που είδα τον Μίκη από κοντά ήταν σε μια συνεδρίαση του ΚΣ της Νεολαίας της ΕΔΑ μετά τη δολοφονία Λαμπράκη όπου συμμετείχα ως προσκεκλημένος. Θέμα ήταν η ενοποίηση με τη Κίνηση Λαμπράκη που είχε δημιουργηθεί. Ο Θεοδωράκης ήταν επικεφαλής της Κίνησης και στην αντιπροσωπεία μαζί με τον Μίκη ήταν ο Μπάμπης Θεοδωρίδης και ο Θ. Πάγκαλος.
Στη μέση περίπου της συνεδρίασης πήρε το λόγο ο Μίκης λέγοντας ότι δεν μπορεί να υπάρχουν δύο οργανώσεις της νεολαίας στο χώρο της αριστεράς, ότι δύσκολα μπορεί να γίνει ένταξη της Κίνησης Λαμπράκη στη Νεολαία της ΕΔΑ, όχι όμως το αντίθετο. Τελείωσε λέγοντας ότι η ενότητα στο κίνημα της νεολαίας «θα μας οδηγήσει στη Λαϊκή Δημοκρατία».
Η συνέχεια είναι γνωστή: Δημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη με πρόεδρο τον Μ. Θεοδωράκη. Για τη ΔΝΛ μπορεί να υπάρχουν -και υπάρχουν- πολλές εκτιμήσεις. Το σίγουρο είναι ότι η άρχουσα τάξη και το πολιτικό σύστημα δεν έβλεπαν τη ΔΝΛ με καλό μάτι, κάθε άλλο.
Το αποδεικνύουν πολλά άρθρα της εποχής. Ένα από αυτά, άρθρο της «Καθημερινής», ζητά να αρθεί η απαγόρευση εισόδου στα σφαιριστήρια για παιδιά κάτω των 15 χρόνων λέγοντας «ανοίξτε τα υπόγεια να πάνε τα ποντίκια στις τρύπες τους». Ή άλλο δημοσίευμα που συκοφαντεί τη ΔΝΛ υποστηρίζοντας ότι στην Καρδίτσα εμφανίστηκαν Λαμπράκησες φορώντας μαύρες κάλτσες και φωνάζοντας «κάτω η παρθενία». Ταυτόχρονα, γινόταν ζυμώσεις για να τεθεί εκτός νόμου η ΔΝΛ γεγονός που ανάγκασε τον Η. Ηλιού να δηλώσει ότι η ΔΝΛ ήταν η νεολαία της ΕΔΑ.
Θυμάμαι τη γιορτή της ΚΕ του ΚΚΕ για τα 60χρονα του κόμματος όπου ο Μ.Θ, πέρα από τις ευχαριστίες, μίλησε με πολύ θερμά λόγια για τη Σοβιετική Ένωση, όπου είχε πάει για λόγους υγείας, και ειδικά για τον διάσημο οφθαλμίατρο Φιοντόρωφ που, όπως χαρακτηριστικά είπε, του έβαλε καινούριο μάτι.
Ιδιαίτερα θυμάμαι την προσφορά του, μετά τις πλημμύρες, στο αρχείο του ΚΚΕ. Η ΚΟΑ οργάνωσε συναυλία στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας. Είχα την τιμή να κάνω το άνοιγμα της εκδήλωσης και να καλέσω τον Μίκη στο πάλκο. Το τι έγινε δεν περιγράφεται. Θα πω μόνο ότι για μια και μοναδική φορά ο Μίκης τραγούδησε μόνος του όλη τη «Ρωμιοσύνη». Τη συνέχεια την έδωσε ο ίδιος μετά τη συναυλία στην ταβέρνα που πήγαμε. Ήταν ενθουσιασμένος, έλεγε και ξανάλεγε πόσο ωραία ένοιωσε. Κάποια στιγμή είπε «να σας πω» και το νόημα όσων είπε ήταν ότι έχει δώσει πολλές συναυλίες και στο Ηρώδειο και σε άλλους τέτοιους χώρους. Ο κόσμος χειροκροτούσε αλλά «αυτοί απόψε το καταλάβαιναν».
Θυμήθηκα τα λόγια του παρακολουθώντας από την τηλεόραση συναυλίες που έδινε ο ίδιος και συναυλίες που έδιναν άλλοι για να τον τιμήσουν. Ήταν άξιοι οργανοπαίκτες, μουσικοί και τραγουδιστές. Αλλά ήταν το ίδιο;
Κρίνω τον εαυτό μου λίγο για να εκτιμήσει πόσο μεγάλος ήταν ο Μίκης Θεοδωράκης. Απλά θέλω να πω σ’ αυτούς που τον τιμούν να το κάνουν γι’ αυτό που ήταν κι όχι γι’ αυτό που θά’θελαν να ήταν. Για ποια υπέρβαση διαχωριστικών γραμμών μίλησε ο Μίκης Θεοδωράκης, όπως αναφέρατε κύριε Μητσοτάκη; Των κοινωνικών ή των ιδεολογικών; Την απάντηση σας την έδωσε ο ίδιος προκαταβολικά με το γράμμα του στον ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ.
