Σαν σήμερα, στις 23 Φλεβάρη του 1943, ιδρύθηκε η Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (Ε.Π.Ο.Ν.) που αποτέλεσε τη νεολαία του ΕΑΜ.
Ιδρύθηκε από αντιπροσώπους πολιτικών και αντιστασιακών οργανώσεων νέων της εποχής (Αγροτική Νεολαία Ελλάδος, Ενιαία Εθνικοαπελευθερωτική Εργατοϋπαλληλική Νεολαία, Ενιαία Μαθητική Νεολαία, Ένωση Νέων Αγωνιστών Ρούμελης, Θεσσαλικός Ιερός Λόχος, Λαϊκή Επαναστατική Νεολαία, Λεύτερη Νέα, Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδος, Σοσιαλιστική Επαναστατική Πρωτοπορία Ελλάδος, Φιλική Εταιρεία Νέων, Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο Νέων ΕΑΜΝ Μακεδονίας, Πελοποννήσου και Εθνικό Συμβούλιο των φίλων της νέας γενιάς), οι οποίοι αποφάσισαν τη διάλυση όλων των παραπάνω οργανώσεων και τη συγχώνευσή τους στην ΕΠΟΝ που τέθηκε υπό την καθοδήγηση της ΠΕΕΑ και του ΕΑΜ.
Σκοποί της ΕΠΟΝ ήταν :
- Η εθνική απελευθέρωση με βάση την ακεραιότητα της Ελλάδας.
- Η εξόντωση του φασισμού και η αποκατάσταση της λαϊκής κυριαρχίας .
- Η καταπολέμηση των ιμπεριαλιστικών πολέμων και η υπεράσπιση της ειρήνης με βάση την αρχή της αυτοδιάθεσης των λαών.
Η υπεράσπιση των οικονομικών, πολιτικών, εκπολιτιστικών και μορφωτικών δικαιωμάτων και επιδιώξεων της νέας γενιάς.
Στο ιδρυτικό κείμενο η ΕΠΟΝ αυτοπροσδιορίζεται ως οργάνωση εθνικοαπελευθερωτική, αντιφασιστική-προοδευτική, αντιπολεμική-φιλειρηνική.
Η ΕΠΟΝ τέθηκε εκτός νόμου με τον περιβόητο νόμο Ν.509 του 1947. Όμως, συνέχισε να διατηρείται ως δεύτερος παράνομος μηχανισμός του ΚΚΕ ως τη στιγμή που διαλύθηκε με απόφαση της 8ης Ολομέλειας του ΚΚΕ (το Γενάρη του 1958) η οποία αποφάσισε επίσης τη διάλυση των Κομματικών Οργανώσεων Βάσης του ΚΚΕ και την αναστολή έκδοσης του παράνομου Ριζοσπάστη, διαχέοντας το ΚΚΕ στην ΕΔΑ.
***
Ο Εργατικός Αγώνας, αντί αφιερωμάτων, παρουσιάζει ένα όχι και τόσο γνωστό ποίημα του ποιητή της Θάλασσας Νίκου Καββαδία αφιερωμένο στην ΕΠΟΝ. Ο Καββαδίας που υπήρξε συνεργάτης του περιοδικού της ΕΠΟΝ, «Νέα Γενιά», δημοσίευσε εκεί το ποίημα «Στον τάφο του Επονίτη» όπου εξυμνούσε τους αγώνες των Επονιτών.
Επέταξα τη σάκα μου και τρέχω με τουφέκια
Μικρούλης φαίνομαι Αδερφέ, το μάτι δεν με πιάνει
Στη μάχη όμως κουβάλησα χιλιάδες τα φουσέκια
κι ακόμα μ’ είδαν Γερμανούς να στρώνω στο ρουμάνι.
Στη γειτονιά με ξέχασε το τόπι , το ξυλίκι.
Και μοναχά που πέρναγα με το χωνί στο στόμα.
Παιδί! Μα με λογάριασαν οι λυσσασμένοι λύκοι.
Τεράστιο το κουράγιο μου. Και πού να δεις ακόμα.
Μια μέρα μας μπλοκάρανε. Δυο εμείς και αυτοί σαράντα,
Σφαίρα τη βρήκε την καρδιά που’ μοιαζε με γρανίτη.
Σε μια γωνιά με θάψανε χωρίς ανθούς, μα πάντα
Σα ρόδο θα μοσκοβολάει ο τάφος του Επονίτη.
***
Ο Ύμνος της ΕΠΟΝ
