Παρέμβαση του Θανάση Κανιάρη εκ μέρους της «Κίνησης Κομμουνιστών Εργατικός Αγώνας» στην εκδήλωση της ΠΕΝΕΝ για την Οκτωβριανή επανάσταση
Ο προάγγελος της επανάστασης
Την προεπαναστατική περίοδο υπήρξε μια μεγάλη πνευματική άνθιση, με την εμφάνιση συγγραφέων, ποιητών και καλλιτεχνών παγκόσμιας ακτινοβολίας όπως ο Λέων Τολστόι, ο Φέοντορ Ντοστογιέφσκι, ο Αλεξάντερ Πούσκιν, ο Σεργκέι Ραχμάνινοφ, ο Πιοτρ Τσαϊκόφσκι.
Τα μεγάλα καλλιτεχνικά ρεύματα ξεπηδάνε μέσα από την κοινωνία, αφουγκράζονται τους υπόγειους κραδασμούς της, συνειδητοποιούν τις μεγάλες αντιθέσεις πριν αυτές εμφανιστούν στην καθαρή τους μορφή και τα στοιχεία αυτά τα ενσωματώνουν στο έργο τους προαναγγέλλοντας τις μεγάλες αλλαγές του μέλλοντος.
Με αυτή την έννοια συνδέουμε την Οκτωβριανή επανάσταση με την πνευματική άνθιση που σημειώθηκε στη Ρωσία το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα.
Επανάσταση βγαλμένη μέσα από το αίμα και την φωτιά
Τέσσερα, κατά την γνώμη μας, ήταν τα σημαντικότερα γεγονότα που συνέβαλαν στην επιτυχία της Οκτωβριανής επανάστασης.
1ο) η εμφάνιση στο προσκήνιο της εργατικής τάξης, σε μια χώρα καθυστερημένη σε σχέση με την προηγμένη Ευρώπη, τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία. Ας μη ξεχνάμε, ότι μόλις το 1861 καταργήθηκε ο θεσμός της δουλοπαροικίας στη Ρωσία, όταν οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής πρωτοεμφανίστηκαν σε περιοχές της Ιταλίας και της Ολλανδίας τον 15ο αιώνα και εδραιώθηκαν στην Αγγλία τον 17ο αιώνα
Η καπιταλιστική ανάπτυξη στη Ρωσία, και ειδικά στα μεγάλα αστικά κέντρα της Μόσχας και της Πετρούπολης και η συνακόλουθη εξάπλωση της μισθωτής εργασίας, αποτέλεσαν την βάση της ανάπτυξης του εργατικού και του επαναστατικού κινήματος.
Β) η επανάσταση του 1905.
Παρά το γεγονός ότι το επαναστατικό κίνημα του Γενάρη του 1905 απέτυχε και οι πρωτοπόροι εργάτες και επαναστάτες κυνηγήθηκαν από τους μαυροεκατόνταρχους και την Οχράνα, ο ίδιος ο Λένιν επισημαίνει στο έργο του, ότι η επανάσταση του 1905, ήταν η γενική πρόβα, όπου όλες οι τάξεις και οι κοινωνικές ομάδες της Ρωσίας, πήραν καθαρή θέση στην πολιτική σύγκρουση υπέρ της μιας ή της άλλης πλευράς. Ο καθ’ ένας πλέον γνώριζε τους εχθρούς και τους φίλους .
Επισημαίνει δε, ότι χωρίς την γενική δοκιμή του 1905 δεν θα ήταν δυνατή η επιτυχία της επανάστασης του Οκτώβρη.
Γ) Η δημιουργία του επαναστατικού κόμματος της εργατικής τάξης. Το κόμμα νέου τύπου.
Το κόμμα των Μπολσεβίκων εμφανίζεται στο πολιτικό προσκήνιο της Ρωσίας σε μια εποχή κατά την οποία η δεύτερη Διεθνής, σε επίπεδο τουλάχιστον διακηρύξεων, συνέχιζε να υποστηρίζει τη σοσιαλιστική προοπτική ως τη μόνη δυνατή και ρεαλιστική απάντηση στο καπιταλιστικό σύστημα. Τι διεργασίες όμως είχαν γίνει στα κυριότερα κόμματα της δεύτερης Διεθνούς, όπως το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας, το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Γαλλίας και το Εργατικό Κόμμα της Αγγλίας, διεργασίες, οι οποίες είχαν αποσπάσει τις ηγεσίες τους από την εργατική υπόθεση και τις είχαν οδηγήσει σε συμβιβασμό με την αστική τάξη, ήλθε να το αποκαλύψει ο Α’ παγκόσμιος πόλεμος, με τα κόμματα αυτά να παίρνουν φιλοϊμπεριαλιστικές – φιλοπόλεμες θέσεις προδίδοντας έτσι τα εργατικά συμφέροντα και οδηγώντας τη Διεθνή σε χρεοκοπία.
Ήταν επίσης η εποχή περάσματος του καπιταλισμού από το στάδιο του ελεύθερου συναγωνισμού στον μονοπωλιακό καπιταλισμό – ιμπεριαλισμό, ο οποίος οδήγησε την ανθρωπότητα σε δύο παγκόσμιους και σε δεκάδες περιφερειακούς και τοπικούς πολέμους που στοίχισαν εκατομμύρια ζωές και προκάλεσαν τεράστιες υλικές καταστροφές.
Οι Μπολσεβίκοι έμειναν στην ιστορία, ως το κόμμα εκείνο που συνέδεσε δημιουργικά την μαρξιστική θεωρία στις νέες συνθήκες του ιμπεριαλισμού με το εργατικό κίνημα, ένας συνδυαστικός παράγοντας που επιτάχυνε τις πολιτικές εξελίξεις στη Ρωσία, και δημιούργησε τις προϋποθέσεις της ανόδου του επαναστατικού κινήματος.
Χωρίς το κόμμα των Μπολσεβίκων και την αποφασιστική πάλη που διεξήγαγε ενάντια στα οπορτουνιστικά ρεύματα της εποχής, το πιθανότερο είναι, ότι το επαναστατικό ξέσπασμα του Φλεβάρη του 17, δεν θα είχε ολοκληρωθεί τον Οκτώβρη, θα είχε μείνει στη μέση.
Αυτό και μόνο το γεγονός, αποκαλύπτει τον βαρύνοντα και αποφασιστικό ρόλο του κόμματος νέου τύπου στην πάλη της εργατικής τάξης για την κοινωνική της απελευθέρωση από τα κεφαλαιοκρατικά δεσμά.
Σημαντικό ρόλο στην ωρίμανση του υποκειμενικού παράγοντα για την επαναστατική ανατροπή, διαδραμάτισε η λενινιστική θεωρία. Ο Λένιν, στηριζόμενος στην μαρξιστική ανάλυση του καπιταλισμού, φώτισε με το έργο του, όλα τα μεγάλα και σύνθετα προβλήματα με τα οποία βρέθηκε αντιμέτωπο το εργατικό κίνημα την περίοδο του καπιταλιστικού ιμπεριαλισμού. Οι αναλύσεις του για τον χαρακτήρα του ιμπεριαλιστικού συστήματος, το ρόλο του κράτους στις ταξικές κοινωνίες, η αναγκαιότητα της δικτατορίας του προλεταριάτου, η αστική και η σοβιετική δημοκρατία, η τακτική και η στρατηγική του εργατικού κόμματος στην πάλη για την κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας από την εργατική τάξη και τους συμμάχους της, το εθνικό ζήτημα στις συνθήκες του ιμπεριαλισμού, η αναγκαιότητα του κόμματος νέου τύπου ως απάντηση στον παλιό τύπο πολιτικής οργάνωσης και ιδεολογικής συγκρότησης των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων που είχαν περάσει ανοικτά με το μέρος της αστικής τάξης, ήταν ζητήματα που φώτισαν την δράση των κομμουνιστικών κομμάτων που προήλθαν από τη διάσπαση της δεύτερης Διεθνούς, ενώ αποτελούν και σήμερα πολύτιμη κληρονομία και παρακαταθήκη για όλους εκείνους που ονειρεύονται και διεκδικούν μια νέα κοινωνία χωρίς ταξική εκμετάλλευση.
Δ) Το ξέσπασμα του Α’ παγκοσμίου πολέμου, που υπήρξε ο μεγάλος επιταχυντής των εξελίξεων, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Λένιν. Οι απανωτές ήττες του ρωσικού στρατού στο μέτωπο και η εξαθλίωση του λαού στο εσωτερικό της χώρας, ήταν οι δύο βασικοί παράγοντες που πυροδότησαν την κρίση διακυβέρνησης στη μεγαλύτερη απολυταρχία του πλανήτη και άναψαν τον σπινθήρα της επαναστατικής εξέγερσης.
Ο Λενινισμός διώκεται
Η λενινιστική θεωρητική σκέψη ως συνέχεια του μαρξισμού του 19ου αιώνα, αντιμετωπίστηκε εχθρικά από την πρώτη στιγμή της εμφάνισης της και δεν θα ήταν υπερβολή αν λέγαμε, ότι ολόκληρος ο 20ος αιώνας σημαδεύτηκε από την αντιπαράθεση μεταξύ των οπαδών της λενινιστικής αντίληψης για τον σύγχρονο κόσμο και των αντιπάλων της λενινιστικής θεωρίας, τους οποίους διακρίνουμε τόσο στη σοσιαλδημοκρατίας, όσο και στα εξ «αριστερών» προερχόμενα πολιτικά σχήματα.
Στην αντιπαράθεση αυτή, ευδιάκριτη ήταν και η παρέμβαση της ιμπεριαλιστικής ιδεολογίας, ιδιαίτερα στα ζητήματα των πολιτικών και ατομικών ελευθεριών στις κοινωνίες του σοσιαλισμού. Κατά το δυτικό κόσμο, οι χώρες που δημιουργήθηκαν στην Ευρώπη μετά την Οκτωβριανή επανάσταση και τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, κυβερνούνταν δικτατορικά, σε αντίθεση με τις δυτικές κοινωνίες οι οποίες εμφορούνται από τις αξίες της δημοκρατίας και του σεβασμού των ατομικών δικαιωμάτων των πολιτών.
Απόψεις, οι οποίες βρήκαν ευήκοα ώτα και εντός των τειχών της ευρύτερης Αριστεράς. Ας θυμηθούμε την αποδοχή που είχε σε τμήματα της η σταυροφορία του Ρέιγκαν τη δεκαετία του 80 κατά των δυνάμεων του σκότους.
Οι αντίπαλοι της λενινιστικής θεωρίας επιδίωξαν να αφαιρέσουν την επαναστατική της ουσία, να την κάνουν ακίνδυνη και να την τοποθετήσουν έτσι στο μουσείο εκθεμάτων της ιστορίας των ιδεολογιών.
Η πολεμική τους επικεντρώθηκε στο κόμμα νέου τύπου και τη συγκρότηση του πάνω στη βάση του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού, στην τακτική και στρατηγική των κομμουνιστικών κομμάτων στην πάλη για τον επαναστατικό μετασχηματισμό της κοινωνίας, ενώ ιδιαίτερα καταπολεμήθηκε η λενινιστική θεωρία για τη δικτατορία του προλεταριάτου.
Με ιδιαίτερη σφοδρότητα επιτέθηκαν στις αναλύσεις του Λένιν για τον Ιμπεριαλισμό και το μοίρασμα του κόσμου και της παγκόσμιας αγοράς, ανάμεσα σε λίγες πανίσχυρες πλούσιες χώρες που έχουν θέσει υπό καθεστώς εξάρτησης την πολύ μεγάλη πλειοψηφία των κρατών του πλανήτη, ενώ διεξάγουν σκληρή πάλη μεταξύ τους για τον έλεγχο των εδαφών και των αγορών που δεν έχουν ακόμα μοιραστεί.
Στη χώρα μας, αλλά και διεθνώς, για να αντικρούσουν τις λενινιστικές θέσεις για το ιμπεριαλιστικό στάδιο του καπιταλισμού, έχουν διατυπωθεί διάφορες θεωρίες, οι οποίες συντείνουν στο ίδιο ακριβώς σημείο. Όλες τους αμφισβητούν το καθεστώς της ιμπεριαλιστικής εξάρτησης και προβάλουν τη θέση της αυτόνομης, χωρίς εξαρτήσεις, συμμετοχής του σημερινού έθνους κράτους στο ιμπεριαλιστικό σύστημα.
Το ζήτημα βέβαια δεν είναι μόνο θεωρητικό, αλλά και βαθιά πολιτικό. Πως π.χ. μπορούν να εξηγήσουν οι οπαδοί της μη εξάρτησης τους σημερινούς ιμπεριαλιστικούς πολέμους σε μια σειρά χώρες της Ασίας, της Αφρικής και της Αραβικής χερσονήσου; Μπροστά στα μάτια μας διεξάγεται τα τελευταία χρόνια σκληρή πάλη που ανάμεσα στη Ρωσία και τις ΗΠΑ για τον έλεγχο των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών στην Ασία και την Ευρώπη. Η σύγκρουση στην Ουκρανία σήμερα και οι πορτοκαλί επαναστάσεις στο παρελθόν, αποτελούν απτά στοιχεία της πάλης που διεξάγεται ανάμεσα στις δύο αυτές δυνάμεις για τον πολιτικοστρατιωτικό και οικονομικό έλεγχο των περιοχών του πλανήτη, που δεν έχουν ακόμα μοιραστεί.
Σε ό,τι αφορά τη χώρα μας, η αμφισβήτηση της θεωρίας της ιμπεριαλιστικής εξάρτησης, η οποία δυστυχώς κερδίζει έδαφος μετά την αλλαγή θέσης του μεγαλύτερου κόμματος της Αριστεράς και στο συγκεκριμένο θέμα, έχει μεγάλες και αρνητικές συνέπειες συνολικά στο εργατικό και λαϊκό κίνημα.
Στην Ελλάδα είχε αναπτυχθεί ένα ισχυρό αντιιμπεριαλιστικό κίνημα που είχε βρει ανταπόκριση σε μεγάλα τμήματα της κοινωνίας και διαπερνούσε τη βάση όλων των πολιτικών κομμάτων.
Οι μεγάλες πορείες Ειρήνης της προδικτατορικής και μεταδικτατορικής περιόδου, η πάλη για την έξοδο της Ελλάδας από το ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ενωση, η μη εγκατάσταση των πυραύλων Πέρσιγκ και Κρουζ τη δεκαετία του 80, οι μαζικές πορείες προς την αμερικανική πρεσβεία στην επέτειο των γεγονότων του Πολυτεχνείου, η δράση της ΕΕΔΥΕ αλλά και άλλων φιλειρηνικών οργανώσεων, μπόλιασαν το αντιιμπεριαλιστικό κίνημα στη χώρα μας με τη συνείδηση του ελληνικού λαού σε τέτοιο βαθμό, ώστε οι δυτικοί να θεωρούν την Ελλάδα σαν την πιο αριστερή και αντιαμερικάνικη χώρα της Ευρώπης.
Δυστυχώς σήμερα, το αντιιμπεριαλιστικό κίνημα, η πολύτιμη αυτή παρακαταθήκη που άφησαν οι παλιοί αγωνιστές σε εμάς να διαχειριστούμε, βρίσκεται σε ύφεση, σε μία περίοδο έξαρσης της ιμπεριαλιστικής επιθετικότητας, ενώ ο κίνδυνος γενικευμένης πολεμικής σύρραξης ανάμεσα στις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις της εποχής μας, είναι υπαρκτός.
Γενικότερα θα λέγαμε, ότι η αμφισβήτηση της λενινιστικής θεωρίας για τον σύγχρονο κόσμο, από ένα πολύ μεγάλο κομμάτι της ελληνικής και διεθνούς Αριστεράς, αποτελεί δομικό στοιχείο της κρίσης που αυτή βιώνει τα τελευταία 30 χρόνια.
Από την πλευρά μας είμαστε πεπεισμένοι ότι η αναγέννηση των σοσιαλιστικών και κομμουνιστικών ιδανικών, δεν μπορεί να γίνει χωρίς την επιστημονική θεωρία του Μαρξισμού – Λενινισμού, πόσο μάλλον ενάντια της.
Και δύο λόγια για το σοσιαλιστικό εγχείρημα του 20ου αιώνα, που όπως όλοι γνωρίζουμε πως ηττήθηκε.
Θεωρούμε κρίσιμο να ξεκαθαρίσουμε τον χαρακτήρα της εποχής στην οποία συνυπήρξαν ο καπιταλισμός και οι χώρες που δημιουργήθηκαν μετά την Οκτωβριανή επανάσταση και το τέλος του Β’ παγκοσμίου πολέμου.
Το ότι υπήρξε σύγκρουση μεταξύ των δύο αυτών πόλων είναι παγκοίνως γνωστό. Τι είδους σύγκρουση ήταν αυτή; Μεταξύ του καπιταλισμού και του γραφειοκρατικού σοσιαλισμού, ή του φιλελευθέρου καπιταλισμού από τη μία και του κρατικού καπιταλισμού από την άλλη, όπως πιστεύουν οι επικριτές των καθεστώτων αυτών;
Κατά την γνώμη μας, την περίοδο 1917 – 1990 η αντιπαράθεση ανάμεσα στα δύο μέρη, είχε τον χαρακτήρα της σύγκρουσης δύο κόσμων. Του καπιταλισμού και του σοσιαλισμού.
Και η περίοδος αυτή της ανθρωπότητας ήταν από τις πιο συγκλονιστικές της ιστορίας.
Μέσα σε λίγες δεκαετίες στο 1/3 του πλανήτη κυριαρχούσαν καθεστώτα τα οποία διακήρυσσαν ένα άλλο τύπο κοινωνικής οργάνωσης από αυτόν που γνωρίσαμε στον καπιταλισμό.
Κάτω από τα λάβαρα του σοσιαλισμού και του κομμουνισμού, συμπορεύτηκαν δεκάδες ή και εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι που αναζητούσαν ένα καλύτερο κόσμο.
Η σύγκρουση αυτή ήταν αιματηρή. Τους κύκλους του αίματος τους διακρίνουμε στα πρώτα μετεπαναστατικά χρόνια στη Ρωσία, με τα εκατομμύρια των νεκρών που χάθηκαν από τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις, τον εμφύλιο πόλεμο και τον λιμό που έπληξε τη χώρα λόγω του οικονομικού αποκλεισμού που της επέβαλαν οι δυτικές χώρες.
Τους βλέπουμε ακόμα πιο έντονα στον ισπανικό εμφύλιο, στις επικές μάχες του Β’ παγκοσμίου πολέμου με τα 50 εκατ. νεκρούς, στη σφαγή των κομμουνιστών της Ινδονησίας, στις στρατιές του λαϊκού επαναστατικού στρατού της Κίνας, στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του Βιετνάμ, στη Χιλή του Αλιέντε, στην Κούβα, την Βολιβία, την Αγκόλα, την Μοζαμβίκη, το Κογκό, την Νότια Αφρική, την Αργεντινή, στα εκατοντάδες χιλιάδες θύματα των λαών που πάλεψαν για εθνική και κοινωνική χειραφέτηση, στους τιμημένους νεκρούς του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ και του Δημοκρατικού Στρατού.
Κάτω από το σοσιαλιστικές και κομμουνιστικές σημαίες, πορεύτηκαν τα ιερά τέρατα της τέχνης του 20ου αιώνα. Πάμπλο Πικάσο, Λουΐς Αραγκόν, Ρομέν Ρολάν, Μπέρτολ Μπρεχτ, Πάμπλο Νερούδα, Ναντζίμ Χικμέτ, Γιάννης Ρίτσος, Κώστας Βάρναλης, είναι τα ονόματα ορισμένων μόνο από τους κορυφαίους διανοούμενους του προηγούμενου αιώνα, που συγκλονίστηκαν από το κομμουνιστικό όραμα και έθεσαν την τέχνη στην υπηρεσία του λαού και τους αγώνες του.
Δίπλα σε αυτούς οι συνοδοιπόροι. Το FBIθεωρούσε τον Τσάρλι Τσάπλιν επικίνδυνο κομμουνιστή και τον είχε θέσει υπό στενή παρακολούθηση. Ο μεγάλος Τζον Λένον, αναφερόμενος στο θρυλικό Imajin, το είχε χαρακτηρίσει ως το δικό του κομμουνιστικό μανιφέστο, μέσα από το οποίο ονειρευόταν ένα κόσμο χωρίς σύνορα, πολέμους και κοινωνικές ανισότητες. Ο Αϊνστάιν είχε δημοσιεύσει άρθρα για τον σοσιαλισμό και τον κομμουνισμό.
Το κομμουνιστικό κίνημα τον 20ου αιώνα έδωσε συγκλονιστικές μάχες για να απαλλάξει την ανθρωπότητα από τα δεσμά της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης. Πάλεψε, μάτωσε, υπέρβαλε εαυτό, αλλά στο τέλος νικήθηκε. Και νικήθηκε γιατί ο αντίπαλος αποδείχθηκε ισχυρότερος.
Αυτή είναι η θέση μας για τα δραματικά γεγονότα του 20ου αιώνα.
