Τα σύννεφα του πολέμου φαίνεται να πυκνώνουν το τελευταίο διάστημα στην ανατολική Μεσόγειο. Οι αντιπαραθέσεις, οι απειλές και η επίδειξη δύναμης αυξάνουν σαν συνέχεια όλων των προηγούμενων εξελίξεων, από την επίθεση και την κατάληψη του Αφγανιστάν, του Ιράκ στη συνέχεια, πιο πρόσφατα της Συρίας. Ο κίνδυνος κάποιου είδους πολεμικής εμπλοκής της Ελλάδας είναι υπαρκτός. Αυτό όξυνε τις ανησυχίες, το ενδιαφέρον και την παρακολούθηση των εξελίξεων, όξυνε το ενδιαφέρον και τη συζήτηση στο πλαίσιο της κομμουνιστικής αριστεράς, μόνο που απ’ ό,τι φαίνεται οι εξελίξεις αυτές θολώνουν τα μυαλά.
Ποια στάση πρέπει να κρατήσουν οι κομμουνιστές στο ενδεχόμενο πολέμου στην περιοχή είναι το κεντρικό ζήτημα.
1) Όσον αφορά το ΚΚΕ, οι θέσεις του διάνυσαν το τελευταίο διάστημα πολύ μεγάλη απόσταση. Πιο συγκεκριμένα, η απόφαση του 19ου συνεδρίου για το θέμα αυτό τονίζει: «Σε περίπτωση ιμπεριαλιστικής πολεμικής εμπλοκής της Ελλάδας, είτε σε αμυντικό είτε σε επιθετικό πόλεμο, το Κόμμα πρέπει να ηγηθεί στην αυτοτελή οργάνωση της εργατικής-λαϊκής πάλης με όλες τις μορφές, ώστε αυτή να συνδεθεί με τον αγώνα για την ολοκληρωτική ήττα της αστικής τάξης εγχώριας και ξένης ως εισβολέα, έμπρακτα να συνδεθεί με την κατάκτηση της εξουσίας. Με την πρωτοβουλία και καθοδήγηση του κόμματος να συγκροτηθεί εργατικό-λαϊκό μέτωπο με όλες τις μορφές δράσης, με σύνθημα: Ο λαός θα δώσει την ελευθερία και τη διέξοδο από το καπιταλιστικό σύστημα, που όσο κυριαρχεί φέρνει τον πόλεμο και την «ειρήνη» με το πιστόλι στον κρόταφο».
Με δύο λόγια, όπως και αν εξελιχθούν τα γεγονότα, οποιοσδήποτε και αν είναι ο χαρακτήρας ενδεχομένης εμπλοκής, το ΚΚΕ υποστήριξε ότι ο πόλεμος θα είναι ιμπεριαλιστικός, διότι κατά το 19ο συνέδριο, στη νέα εποχή του ιμπεριαλισμού όλοι οι πόλεμοι είναι ιμπεριαλιστικοί, είτε η χώρα είναι επιτιθέμενη είτε αμυνόμενη, είτε είναι μια μικρή χώρα που εξαρτάται από των ιμπεριαλισμό είτε είναι μεγάλη και ισχυρή ιμπεριαλιστική δύναμη. Για το λόγο αυτό η εργατική τάξη και οι κομμουνιστές δεν έχουν κανένα λόγο να εμπλακούν στον πόλεμο, παρά μόνο να οργανώσουν τον αγώνα για την ανατροπή του καπιταλισμού. Το σύνθημα «ο λαός θα δώσει την ελευθερία και τη διέξοδο από το καπιταλιστικό σύστημα, που όσο κυριαρχεί θέλει τον πόλεμο και την “ειρήνη” με το πιστόλι στον κρόταφο» τα λέει όλα, όπως επίσης χαρακτηριστικό είναι το σύνθημα που χρησιμοποιούσαν στις τοποθετήσεις τους και την αρθρογραφία τους τα στελέχη του ΚΚΕ «δεν θα πολεμήσουμε κάτω από ξένη σημαία».
Τώρα που πυκνώνουν τα σύννεφα και η πιθανότητα πολέμου είναι μεγαλύτερη, αξιοποιώντας τις συζητήσεις για το όνομα της πΓΔΜ, το ΚΚΕ διοργάνωσε συγκεντρώσεις των οπαδών του στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη με ομιλητή το ΓΓ της ΚΕ του. Εκεί δεν ακούστηκε τίποτα απ’ όσα αναφέρονταν στο 19ο Συνέδριο, παρά μόνο ότι: «Οι κομμουνιστές θα πρωτοστατήσουν στον αγώνα για την υπεράσπιση της εδαφικής ακεραιότητας, των κυριαρχικών δικαιωμάτων μας, για να συντριβεί ο όποιος ξένος εισβολέας, εάν τολμήσει να επιτεθεί στην Ελλάδα». Η επόμενη πρόταση του ομιλητή που επικαλείται ο Ριζοσπάστης σε επόμενη αρθρογραφία του, «δεν θα δείξουμε καμιά εμπιστοσύνη στην αστική τάξη που θα κάνει τον πόλεμο, καμιά ανοχή…» δεν διαφοροποιεί την προηγούμενη τοποθέτησή. Οι τωρινές διατυπώσεις βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση με τις συνεδριακές θέσεις. Η διαφορά της μιας θέσης από την άλλη είναι τεράστια. Ο πόλεμος με την νέα θέση δεν θα είναι ιμπεριαλιστικός από κάθε πλευρά, θα είναι κάτι άλλο, από την πλευρά της Ελλάδας θα είναι δίκαιος, γι’ αυτό εξάλλου οι κομμουνιστές θα πρωτοστατήσουν στον αγώνα για την υπεράσπιση των συνόρων της πατρίδας, για να συντριβεί ο εισβολέας.
Δεν θέλουμε να σκεφτούμε πώς θα εξελιχθεί η θέση όταν βρεθεί η χώρα μπροστά στην σύρραξη. Πάντως η τελευταία θέση που εξέφρασε ο Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ προκαλεί συγχύσεις καθώς εύκολα θα μπορούσε να ευνοήσει τον εθνικισμό αφού δεν είναι διακριτή σε σχέση μ’ αυτόν τουλάχιστον στις πιο ήπιες εκδοχές του. Η ρευστότητα και το αδιέξοδο των κατά καιρούς απόψεων του ΚΚΕ σε συνδυασμό με την ανασφάλεια και το ενδεχόμενο μείωσης των δυνάμεων του κόμματος λαμβάνουν επικίνδυνες διαστάσεις. Αυτή η κατάσταση, προβαλλόμενη στο μέλλον, στην εξέλιξή της δηλαδή, θα είναι συντριπτική για την εργατική τάξη, το κομμουνιστικό κόμμα και την υπόθεση του κομμουνισμού στην Ελλάδα.
2) Στην εφημερίδα Πριν της Κυριακής 18/3 δημοσιεύτηκε άρθρο του Π. Μαυροειδή με τίτλο «Οι κομμουνιστές και το ενδεχόμενο του πολέμου». Εντυπωσιάζει καταρχήν η χωρίς κανέναν ενδοιασμό αναφορά ότι το ΚΚΕ και η ΛΑΕ ενσωματώθηκαν όσον αφορά τα ελληνοτουρκικά. Δεν δίνει κανένα περιθώριο, δεν του μένει καμία αμφιβολία. Στη συνέχεια η ιεράρχηση που κάνει αναφορικά με τους παράγοντες που επιδρούν σε ένα «πολεμικό τυχοδιωκτισμό» μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, είναι λανθασμένη για το λόγο ότι υποβαθμίζει το ρόλο και τη δράση των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων στην περιοχή που διαμορφώνουν τις εξελίξεις και τους όρους της σύγκρουσης κυρίως αυτών των συμφέροντα προωθούνται, ενώ αναβαθμίζει την υπαρκτή προφανώς αντίθεση των αστικών τάξεων Ελλάδας και Τουρκίας. Καθοριστικά είναι προφανώς τα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα στην περιοχή και οι όροι και τα δεδομένα που διαμορφώνουν.
Η όξυνση της κατάστασης στην ανατολική Μεσόγειο είναι συνέχεια και προέκταση των συγκρούσεων και των αντιτιθέμενων συμφερόντων σε ολόκληρη την περιοχή και των πολέμων που ο ιμπεριαλισμός διεξήγαγε από το Πακιστάν ως τη Μεσόγειο. Ο πόλεμος στο Αφγανιστάν και η διάλυση της χώρας αυτής, η διάλυση του Ιράκ και η ένταξη του στα ιμπεριαλιστικά σχέδια,οι ανατροπές καθεστώτων στη Βόρειο Αφρική (Λιβύη, Αίγυπτος, οι εξελίξεις στην Παλαιστίνη,η ισοπέδωση της Συρίας και η σαφής πρόθεσή τους να καθυποτάξουν κάθε αντίσταση στην περιοχή αυτή, είναι ενδεικτικά στοιχεία των ιμπεριαλιστικών επιδιώξεων. Αντίστοιχοι είναι οι λόγοι της όξυνσης στη Μεσόγειο, οι υδρογονάνθρακες σε μεγάλες ποσότητες, οι δρόμοι μεταφοράς της ενέργειας, γενικότερα οι εμπορικοί δρόμοι, τα κέρδη και η επιρροή. Τα τεράστια συμφέροντα των πολυεθνικών της ενέργειας δίνουν τον τόνο και το χαρακτήρα των αντιθέσεων.
Προφανώς υπάρχουν και οι χρόνιοι ανταγωνισμοί μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Αυτοί όμως εξελίσσονται στα πλαίσια που διαμορφώνει το ΝΑΤΟ και τα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα και οι αντιθέσεις που σήμερα οξύνονται ιδιαίτερα. Κάθε μια από τις δύο χώρες έχει τις επιδιώξεις της, διαμορφώνει, αναδιατάσσει ή διευρύνει τις συμμαχίες της. Η Ελλάδα μπαίνει ανοιχτά στην προώθηση της αμερικανικής πολιτικής και συμμαχεί με τα αντιδραστικά καθεστώτα του Ισραήλ και της Αίγυπτου. Η Τουρκίααντιλαμβάνεται ότι σε όλη την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου αναδιατάσσεται όλο το σύστημα των προηγούμενων ισορροπιών και ο προηγούμενος συσχετισμός δυνάμεων. Σ’ αυτό το πλαίσιο διεκδικεί έναν δικό της αναβαθμισμένο ρόλο και -γιατί όχι;- να είναι το αφεντικό στην περιοχή που θα διαπραγματεύεται με τις ισχυρές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις του κόσμου και το πολυεθνικό κεφάλαιο στο χώρο της ενέργειας για λογαριασμό όλων των υπολοίπων χωρών της περιοχής. Θέλει δηλαδή να είναι η ηγέτιδα περιφερειακή δύναμη στην Ανατολική Μεσόγειο. Έχοντας τέτοιους στόχους που σε ένα βαθμό αντιτίθενται σε ένα βαθμό στα αμερικανικά σχέδια θέτει σε κρίση τις παραδοσιακές συμμαχίες της και προσπαθεί να διαμορφώσει νέες. Στην πιο απλή ανάγνωση της αυτή η ρευστή κατάσταση οδηγεί στο συμπέρασμα ότι και οι δύο χώρες, το ελάχιστο, προσπαθούν να πάρουν μικρά κέρδη ή να έχουν λιγότερες δυνατές απώλειες. Η υποτίμηση του ρόλου των ιμπεριαλιστικών κρατών στις εξελίξεις στην περιοχή είναι παραμόρφωση των αντιθέσεων, των δεδομένων και της πραγματικότητας.
Η λανθασμένη εκτίμηση του χαρακτήρα της εποχής μας και των αντιθέσεων που τη χαρακτηρίζουν οδηγεί τον αρθρογράφοστην εύκολη απόρριψη της πείρας που προκύπτει από πολέμους παλαιότερης εποχής και πόλεμους σύγχρονους. Αναφερόμενος στους πολέμους παλαιότερης εποχής εννοείτο Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο και ιδιαίτερα τη γερμανική και ιταλική επίθεση στην Ελλάδα και την κατοχή. Αναφέρει μάλιστα ότι η αξιοποίηση της πείρας εκείνης της περιόδου είναι «αβαθής στερεοτυπική παπαγαλία. Για τον σημερινό ενδεχόμενο πόλεμο εκτιμά ότι«θα είναι αντιδραστικός, επιθετικός και από τις δύο πλευρές, διότι κίνητρο του θα είναι η αναδιανομή των καπιταλιστικών κερδών…».Αυτό όμως είναι το πολύ γενικό σχήμα των πολέμων στην εποχή του ιμπεριαλισμού. Έχουνως κίνητρο το κέρδος, την επιρροή, το ζωτικό χώρο, τις αγορές κ.λπ. και στη βάση όλων αυτών ήταν πάντα η ανισόμετρη ανάπτυξη των διαφόρων χωρών. Αυτή ακριβώς είναι η αιτία των σημερινών πολέμων. Οι αγορές, η ενέργεια, τα κέρδη και η επιρροή. Εκεί στοχεύουν οι πόλεμοι των ΗΠΑ και των συμμάχων τους, όπως και της Ρωσίας που θέλει να είναι ανταγωνιστική, παγκόσμια δύναμη, θέλει να αποφύγει τον περιορισμό εντός των συνόρων της.Δίπλα όμως σε αυτή τη γενική κατάσταση υπάρχει και πλήθος ιδιόμορφών τις οποίες δεν πρέπει κανένας να παραγνωρίζει.Τα γενικά σχήματα στην καλύτερη περίπτωση μπορούν να θέσουν μόνο πολύ γενικά καθήκοντα.
Ο αρθρογράφος μάς βεβαιώνει επίσης ότι οποιοδήποτε πολεμικό επεισόδιο μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας στην περίπτωση που η τελευταία θα αναλάβει την πολεμική πρωτοβουλία δεν θα αφορά μια βραχονησίδα ή κάποιο περιορισμένο στόχο, αλλά κατάκτηση ζωτικού οικονομικού χώρου προς εκμετάλλευση εκ μέρους της Τουρκίας. Δεν θα πρέπει να υποτιμά το ενδεχόμενο ενός περιορισμένου πολέμου με τον οποίο η Τουρκία θα επιδιώξει την ταπείνωση της Ελλάδας (με την κατάληψη των λεγόμενων γκρίζων ζωνών στο Αιγαίο) για να δείξει στους ισχυρούς του πλανήτη ποιος είναι το αφεντικό στην περιοχή. Είναι και σε αυτή την περίπτωση ο πόλεμος ιμπεριαλιστικός και από τις δύο πλευρές;
Η ανισόμετρη ανάπτυξη επιδρά και στην Ελλάδα και την Τουρκία. Η Τουρκία μετατράπηκε σε μια χώρα ισχυρή με 85 εκατομμύρια κατοίκους, σημαντικούς πόρους, σχετικά αναπτυγμένη βιομηχανία και αυξημένα κέρδη του κεφαλαίου της και αυτό σε συνδυασμό με την αδυναμίατης Ελλάδας λόγω της δεκαετούς οικονομικής κρίσης, των μνημονίων και της οικονομικής στενότητας. Αυτό το στοιχείο, η αδυναμία της Ελλάδας, κάνει λιγότερο πιθανό το ενδεχόμενο να αναλάβει από μόνη της ή για λογαριασμό κάποιας ιμπεριαλιστικής δύναμης την πρωτοβουλία ενός πολέμου με την Τουρκία. Το πιο πιθανό είναι, σε περίπτωση πολεμικών επεισοδίων, να βρεθεί σε θέση άμυνας. Το στοιχείο αυτό δεν πρέπει κανείς να το υποτιμά, να το παραγνωρίζει εντελώς. Είναι διαφορετικό ζήτημα να επιτίθεται η Ελλάδα και να καταλαμβάνει τουρκικά εδάφη και διαφορετικό να περνούν τα τουρκικά στρατεύματα τον Έβρο ή να καταλαμβάνουν νησιά. Η αναφορά του Λένιν ότι δεν έχει σημασία ποιος είναι ο επιτιθέμενος και ποιος ο αμυνόμενος σε ένα ιμπεριαλιστικό πόλεμο αναφέρονταν στην επίθεση της Γερμανίας στη Γαλλία και γενικότερα στη σύγκρουση της με τις χώρες της Αντάντ, σε πόλεμο δηλαδή μεταξύ μεγάλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων.Επίσης ο Λένιν θεωρούσε δίκαιο έναν πόλεμο ακόμα κι αν τον ξεκινούσε μια μικρή χώρα στην περίπτωση που αυτό αφορούσε την διεκδίκηση της ανεξαρτησίας της απέναντι σε μια μεγάλη ιμπεριαλιστική δύναμη ή απέναντι σε μια άλλη χώρα γενικώς.
3) Σε ενδεχόμενο ελληνοτουρκικό πόλεμο, η εργατική τάξη και το κόμμα της πρέπει να προφυλαχθούν αποτελεσματικά, ώστε να μα συρθούν πίσω από την αστική τάξη, τις επιδιώξεις, τη ρητορική, τη δράση και τους σκοπούς της. Πρέπει να διατηρήσουν την ανεξαρτησία τους διαμορφώνοντας αποτελεσματική τακτική και στόχους. Και αυτό δεν αφορά μόνο την περίοδο των πολεμικών επεισοδίων αλλά από σήμερα και κάθε μέρα πρέπει να οργανώνουν την κινητοποίηση των εργαζομένων και του λαού για την αποτροπή του πολέμου.
Περιεχόμενο των αγώνων πρέπει να γίνει η καταγγελία του ιμπεριαλισμού και της δράσης του, το αίτημα της απεμπλοκής της χώρας από τις ιμπεριαλιστικές συμμαχίες, να τεθεί επιτακτικά η ανάγκη αποδέσμευσης από το ΝΑΤΟ και την ΕΕ, να καταγγελθεί ο άξονας Ελλάδας- Ισραήλ-Αιγύπτου. Αυτό, φυσικά, δεν αναιρεί το δικαίωμα της Ελλάδας και των άλλων χωρών να αξιοποιήσουν τον πλούτο των ΑΟΖ τους, να καταγγελθούν γενικότερα οι επεμβάσεις και οι πόλεμοι, να τεθεί κεντρικό σύνθημα καμία αλλαγή συνόρων και διεθνών συνθηκών. Να αποκαλυφθεί η ουσία και η στόχευση της εθνικιστικής υστερίας που προωθείται.
Να συνδεθούν οι στόχοι αυτοί με τα ζωτικά προβλήματα του λαού, τον τερματισμό της λιτότητας και των μνημονίων, δουλειά για όλους με ικανοποιητικές αποδοχές και δικαιώματα, τον τερματισμό της καταστολής, τη διεκδίκηση δημοκρατικών κατακτήσεων και δικαιωμάτων.
Να οργανωθεί η επικοινωνία, η συνεννόηση και η κοινή δράση των εργαζομένων των βαλκανικών χωρών και των χωρών της ΕΕ πάνω στο στόχο της αποτροπής του πολέμου και της καταδίκης του ιμπεριαλισμού. Στόχος πρέπει να είναι ένα ισχυρό πανευρωπαϊκό αντιιμπεριαλιστικό αντιπολεμικό κίνημα.
Στην περίπτωση που τελικά ξεσπάσει πόλεμος και η Ελλάδα δεχθεί επίθεση, πρέπει η κομμουνιστική αριστερά να την καταδικάσει, να ζητήσει τον άμεσο τερματισμό της και να συμβάλει στην απόκρουση της. Αυτό σε καμιά περίπτωση δεν σημαίνει ότι προσχωρεί στα σχέδια και στους στόχους της κυβέρνησης, αντίθετα διατηρεί την ανεξαρτησία της, τη δυνατότητα πολιτικής δράσης και ζύμωσης στο λαό και στις ένοπλες δυνάμεις.
Τέλος, η δράση αυτή πρέπει να συνδεθεί με το λόγο της ύπαρξής της κομμουνιστικής αριστεράς που δεν είναι άλλος από τον αγώνα για το σοσιαλισμό, την ωρίμανση του συνόλου των προϋποθέσεων για την εργατική εξουσία.
Αυτή είναι η άποψή μας.
Δ. Τ.
