Μέρες πριν, ο Ριζοσπάστης διαφήμιζε με στομφώδη τρόπο πως στο φύλλο του Σαββατοκύριακου θα δημοσίευε «ένα συγκλονιστικό ντοκουμέντο από το αρχείο του ΚΚΕ» το οποίο θα περιείχε την «αλήθεια για την ‘‘δήλωση μετανοίας’’ του Άρη Βελουχιώτη».
Ο Ριζοσπάστης του Σαββατοκύριακου κυκλοφόρησε αλλά το συγκλονιστικό ντοκουμέντο δεν ήταν και τόσο συγκλονιστικό. Ούτε η αλήθεια για τη δήλωση μετανοίας είναι αλήθεια.
Το… ντοκουμέντο
Η «μεγάλη αποκάλυψη του Ριζοσπάστη, την οποία υπογράφει ο Μάκης Μαΐλης βασίζεται σε ένα κείμενο του αγωνιστή- κομμουνιστή από την Στυλίδα Πάνου Τσαρού ο οποίος δεν βρίσκεται πια στη ζωή. Το κείμενο αυτό, όπως μας βεβαιώνει ο Μ. Μαΐλης «το τελευταίο διάστημα παραδόθηκε στο Αρχείο του ΚΚΕ». Ας δούμε τι λέει, απ’ όσα δημοσιεύονται στον Ριζοσπάστη:
1. Ο Άρης Βελουχιώτης (Θανάσης Κλάρας) υπέγραψε δήλωση μετανοίας, το 1939, στις φυλακές της Κέρκυρας ύστερα από εντολή του Μιχάλη Τυρίμου, πρώην βουλευτή και μέλους- τότε- του Π.Γ. της ΚΕ του ΚΚΕ. Ο Τυρίμος έπεισε τον Κλάρα να υπογράψει τη δήλωση λέγοντας του πως ήταν εντολή του Νίκου Ζαχαριάδη- κάτι που δεν ίσχυε. Σκοπός της δήλωσης ήταν να βγει έξω ο Κλάρας «για να συμβάλει στην ανασυγκρότηση του ΚΚΕ, που η δικτατορία Μεταξά είχε πλήξει, έχοντας συλλάβει πλειάδα στελεχών του και αποδιαρθρώσει τις Κομματικές Οργανώσεις του».
2. Από πού τα έμαθε όλα αυτά ο μακαρίτης Τσαρός; Ο Μαΐλης λέει πως στο σημείωμά του ο Τσαρός γράφει: «μας αφηγήθηκε ο Διαμαντής, παρουσία του Πελοπίδα, του Βλαχάβα και του Θ. Γκουζέλου, όταν ανταμώσαμε στο σπίτι μας το Δεκέμβρη του 1946, στην περίοδο του ΔΣΕ».
Αυτή είναι όλη κι όλη η… συγκλονιστική αποκάλυψη την οποία ο Μαΐλης ντύνει με διάφορες αναφορές για να την δέσει κάπως με τα ιστορικά γεγονότα και να της προσδώσει αξιοπιστία. Τη θεωρεί δε αξιόπιστη ευθύς εξαρχής χωρίς να εκφράζει την παραμικρή αμφιβολία. Γράφει με το ξεκίνημα του άρθρου του: «Η αξιοπιστία του συγγραφέα, καθώς και των άλλων προσωπικοτήτων που επικαλείται (καπετάν Διαμαντής, Θανάσης Τσαρός- Γαβριώτης κ.ά.), δίνει στο κείμενο την αξία ντοκουμέντου, παρότι αυτό αποτελεί προσωπική του μαρτυρία». Από πού προκύπτει η αξιοπιστία του συγγραφέα; Εξ ορισμού; Κι από πού κι ως πού μπλέκεται η αξιοπιστία του συγγραφέα με την αξιοπιστία των άλλων; Υπάρχει και από τους άλλους μαρτυρία που να συνηγορεί υπέρ όσων ισχυρίζεται ο Τσαρός; Δεν μας τα λέτε καλά κ. Μαΐλη. Καθόλου καλά δεν μας τα λέτε.
Τα εύλογα ερωτήματα
Η μαρτυρία από μόνη της μπάζει από παντού. Εμείς δεν θέλουμε να αμφισβητήσουμε ότι ο μακαρίτης Τσαρός κάπου τα άκουσε όλα αυτά και τα έγραψε. Αλλά αυτό δεν καθιστά την μαρτυρία του ντοκουμέντο και αδιάψευστο τεκμήριο της αλήθειας.
Θα θέσουμε όμως ορισμένα ερωτήματα:
α) Από την δεκαετία του ’40 ακόμα- και κυρίως από το δεύτερο μισό- συζητιέται το ζήτημα της δήλωσης μετανοίας του Άρη. Έχουν γραφεί πλήθος εικασιών. Και αυτή, ότι, τάχα, υπέγραψε κατ’ εντολή του Ζαχαριάδη. Ο μόνος που ισχυρίζεται ότι άκουσε από τον ίδιο τον Κλάρα την εκδοχή της δήλωσης κατ’ εντολή Ζαχαριάδη είναι ο Λευτέρης Αποστόλου. Κανένας άλλος. Ούτε ο αδελφός του Άρη (που ασπάζεται αυτή την εκδοχή) Μπάμπης Κλάρας. Μετά την μεταπολίτευση το ζήτημα της δήλωσης πήρε τεράστιες διαστάσεις. Την εκδοχή Τσαρού δεν την εμφάνισε κανένας άλλος. Πρώτη φορά προκύπτει τώρα- 79 χρόνια μετά την υπογραφή της δήλωσης- με αποτέλεσμα να τίθεται το ερώτημα: Γιατί ο Τσαρός τόσα χρόνια δεν έδωσε στη δημοσιότητα αυτό που ήξερε; Γιατί προτίμησε να γράψει ένα κείμενο που έφτασε στο ΚΚΕ μετά το θάνατό του; Ο Μ. Μαΐλης μάς πληροφορεί πως ο Τσαρός ήταν στέλεχος του κόμματος. Πώς εξηγείται ένα στέλεχος του κόμματος να μην έχει μιλήσει τόσα χρόνια στο κόμμα για το επίμαχο ζήτημα;
β) Ο Διαμαντής- δηλωσίας κι αυτός της μεταξικής δικτατορίας- ήταν κοντά στον Άρη στα χρόνια της κατοχής και αναδείχτηκε στα χρόνια του εμφυλίου σε κορυφαία στρατιωτική φυσιογνωμία του ΔΣΕ μαζί με τον Χαρίλαο Φλωράκη. Είναι λογικό ο Διαμαντής να μην είπε σε κανέναν άλλον πως είχε το ζήτημα με την δήλωση μετανοίας του Άρη; Είναι λογικό ό,τι είπε να το είπε μόνο στον Τσαρό και σε δυο τρεις άλλους από τους οποίους δεν έχουμε, όμως κάποια αντίστοιχη μαρτυρία; Ο γράφων είχε συζητήσει πολλές φορές με τον Χαρίλαο το ζήτημα της δήλωσης του Άρη αλλά ο καπετάνιος ουδέποτε αναφέρθηκε σε μαρτυρία Διαμαντή. Είναι δυνατόν ο Διαμαντής να μην είχε πει κάτι στο Χαρίλαο με τον οποίον είχαν αδελφική σχέση;
γ) Πέρσι, στην επέτειο του θανάτου του Άρη παρουσιάσαμε (Γιώργος Πετρόπουλος, Νίκος Χατζηδημητράκος και Νικόλας Ζηργάνος) τον φάκελο του Άρη στην Ασφάλεια και έγγραφο από το οποίο αποδεικνύεται ότι ο Θανάσης Κλάρας και ο Μιχάλης Τυρίμος μετήχθησαν μαζί από τις φυλακές της Αίγινας στις φυλακές της Κέρκυρας. Πώς γίνεται ο Τυρίμος, που έφτασε μαζί με τον Κλάρα στην Κέρκυρα, να κατάφερε να έρθει σε επαφή με τον Ζαχαριάδη, να απόκτησε την εμπιστοσύνη του και κι εκείνος να του ανέθεσε την αποστολή να βγει ο Άρης έξω με δήλωση μετανοίας; Πώς γίνεται, να επικοινώνησε με τον Ζαχαριάδη μόνο ο Τυρίμος και να μην μπόρεσε να το κάνει μόνος του ο Άρης; Πώς γίνεται ο Ζαχαριάδης να μην επιχείρησε να αναθέσει απευθείας την αποστολή στον Άρη και να προτίμησε να το κάνει μέσω τρίτου; Γιατί ο Άρης δεν ζήτησε από τον Τυρίμο μια απόδειξη πως την αποστολή του την αναθέτει ο Ζαχαριάδης; Γιατί δεν ζήτησε ένα πιστοποιητικό που να αποδεικνύει στους έξω ότι η δήλωσή του είναι πλαστή και κατ’ εντολή του αρχηγού του κόμματος; Πώς θα τον εμπιστεύονταν οι παράνομοι κομμουνιστές στην Αθήνα όταν θα έβγαινε ως δηλωσίας; Πώς θα ήξεραν ότι έχουν να κάνουν με έναν τίμιο κομμουνιστή και όχι με κάποιον που έσπασε και δουλεύει για λογαριασμό της Ασφάλειας;
δ) Ο Θανάσης Κλάρας έκανε δύο δηλώσεις μετανοίας. Την αρχική στις 8-6-1939 και την συμπληρωματική στις 27-6-1939. Ο Τυρίμος έκανε τη δική του δήλωση μετανοίας στις 26-6-1939, δηλαδή μία ημέρα πριν κάνει ο Άρης την συμπληρωματική. Πώς γίνεται να μεταφέρει στον Άρη εντολή του Ζαχαριάδη για υπογραφή δήλωσης και την ίδια ώρα να κάνει κι αυτός;
ε) Ο Μάκης Μαΐλης μάς πληροφορεί ότι ο Τσαρός στο κείμενό του γράφει πως σύμφωνα με όσα τους είπε ο Διαμαντής «κατ’ εντολήν του Τυρίμου (που επικαλούνταν τον Ζαχαριάδη) υπέγραψαν δηλώσεις και άλλοι κρατούμενοι». Πολύ ωραία. Έχει υπόψη του ο Μαΐλης έστω και μία περίπτωση ανθρώπου που να ισχυρίζεται ότι υπέγραψε δήλωση κατ’ άμεση εντολή του Τυρίμου που επικαλούνταν τον Ζαχαριάδη; Κι εντέλει πόσους έβγαλε με αυτό το «κόλπο» από την Κέρκυρα ο Τυρίμος- στο ελάχιστο διάστημα που έμεινε εκεί- αφού μόνο εκεί μπορούσε να επικαλείται τον Ζαχαριάδη;
στ) Σύμφωνα με την κατά Τσαρό μαρτυρία του Διαμαντή, ο Τυρίμος όταν συνελήφθη από τον ΕΛΑΣ «επιβεβαίωσε στην ανάκριση που του έκανε ο Βελουχιώτης, ότι τον είχαν εξαπατήσει και αυτόν, καθώς και άλλα στελέχη». Κι ο Μαΐλης προσθέτει: «Στη Θήβα ανέκριναν τον Τυρίμο οι Άρης, Διαμαντής και Αχιλλέας. Από την ανάκριση προέκυψαν και οι δύο εκθέσεις του Τυρίμου, που βρίσκονται στο Αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ. Σε αυτές ο Τυρίμος εξηγεί αναλυτικά το ρόλο που έπαιξε ο ίδιος και άλλοι πράκτορες της Ασφάλειας στη συγκρότηση της ‘‘Προσωρινής Διοίκησης’’».
Για την εξαπάτηση του Άρη και άλλων συντρόφων λένε τίποτα αυτές οι εκθέσεις Τυρίμου; Για να μην αναφέρεται κάτι από τον Μ. Μαΐλη πάει να πει πως δεν λένε. Αυτό δεν τον παραξένεψε καθόλου. Το ότι ο Άρης ανέκρινε τον Τυρίμο αλλά πουθενά δεν υπάρχει αναφορά στην εξαπάτηση του (του Άρη) δεν φαίνεται να υποψιάζει τον Μ. Μαΐλη. Κι ούτε του δημιούργησε αμφιβολίες για την αξιοπιστία του κειμένου Τσαρού.
Θα αρκεστούμε σ’ αυτά. Γιατί αν επεκταθούμε στα υπόλοιπα, τα ερωτήματα δεν έχουν τελειωμό. Είναι, όμως, παράξενο γιατί το ΚΚΕ, ο Ριζοσπάστης και ο Μ. Μαΐλης αποφάσισαν εντελώς ανεπιφύλακτα να μας παρουσιάσουν ως συγκλονιστική μαρτυρία, ντοκουμέντο και απόδειξη της αλήθειας για τη δήλωση μετανοίας του Άρη ένα τόσο διάτρητο κείμενο σαν αυτό του μακαρίτη Τσαρού. Αλήθεια, γιατί δεν το δημοσίευσαν ολόκληρο; Μήπως είναι ακόμη πιο διάτρητο; Τους κάνουμε μια πρόταση: Να το δώσουν ολόκληρο στη δημοσιότητα μαζί με τις εκθέσεις Τυρίμου. Καλό είναι ο κόσμος να έχει πλήρη γνώση όλων αυτών για να βγάζει ολοκληρωμένα συμπεράσματα για όλους και για όλα.
