«Έξις δευτέρα φύσις»

ή “πώς ο Μ. Μαΐλης συνεχίζει να διαστρεβλώνει την ιστορία του ΚΚΕ”.

Του Γιώργου Πετρόπουλου.

Στον Ριζοσπάστη του Σαββατοκύριακου 11-12/1/2020 δημοσιεύτηκε ένα άρθρο του Μ. Μαΐλη για την 6^η (1956) και 7^η (1957) Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ όπου στην πρώτη καθαιρέθηκε ο Ν. Ζαχαριάδης από ΓΓ της ΚΕ και από μέλος του ΠΓ του ΚΚΕ και στη δεύτερη διαγράφηκε από το κόμμα και χαρακτηρίστηκε ύποπτος για συνεργασία με τον ταξικό εχθρό.

Στην πραγματικότητα ο Μ. Μαΐλης δεν στέκεται σε αυτά τα δύο κομματικά σώματα. Τα χρησιμοποιεί, αξιοποιώντας την κριτική που έγινε στον Νίκο Ζαχαριάδη για να ασκήσει μια ευρύτερη κριτική στην στρατηγική και στην πολιτική τακτική του ΚΚΕ στη δεκαετία του ’40 αλλά και μετέπειτα. Το αποτέλεσμα είναι να κυριαρχούν οι μισές αλήθειες και οι διαστρεβλώσεις της ιστορίας του κόμματος με κύριο στόχο να εμφανιστεί ως σωστή η σημερινή προγραμματική αντίληψη που έχει εισάγει στο ΚΚΕ η τωρινή ηγεσία του.

Θα εξετάσουμε τις κυριότερες από αυτές τις διαστρεβλώσεις.

1. Ο Μ. Μαΐλης ισχυρίζεται ότι ο Ν. Ζαχαριάδης το 1949 είχε επιφέρει αλλαγή στη στρατηγική του ΚΚΕ, «με την οποία παρέκαμπτε το αστικοδημοκρατικό στάδιο από τη στρατηγική του Κόμματος». Πρόκειται για ένα μύθο που κατασκεύασε η διάδοχη του Ζαχαριάδη κομματική ηγεσία. Στο θέμα αυτό έχουμε τοποθετηθεί αναλυτικά με παλαιότερο άρθρο μας στον Εργατικό Αγώνα. Γράφαμε τότε: «Αν ο Ζαχαριάδης είχε αλλάξει τις προγραμματικές θέσεις του ΚΚΕ όπως αυτές αποτυπώνονταν στις αποφάσεις της 6ης Ολομέλειας και των υπόλοιπων κομματικών σωμάτων- με τις βελτιώσεις που επέφερε το 7ο Συνέδριο του 1945- αυτό θα είχε αποτυπωθεί στις αποφάσεις της 5ης Ολομέλειας του 1949. Σε καμία, όμως, απόφαση της Ολομέλειας δεν υπάρχει αναφορά σε αλλαγή στρατηγικής. Αντίθετα η Ολομέλεια, με τις αποφάσεις, μένει σταθερά προσηλωμένη στο πρόγραμμα της Λαϊκής Δημοκρατίας που είχαν υιοθετήσει τόσο το ΚΚΕ όσο και το ΕΑΜ».

Από πού, επομένως, αντλεί ο Μ. Μαΐλης- επαναλαμβάνοντας τους Κολιγιάννη και Παρτσαλίδη- τον ισχυρισμό ότι ο Ζαχαριάδης άλλαξε το 1949 τη στρατηγική του κόμματος; Από την ομιλία του Ν. Ζαχαριάδη στην 5^η Ολομέλεια την οποία διαστρεβλώνει και της δίνει διαστάσεις που δεν έχει.

Όπως έχουμε γράψει και αποδείξει στο παρελθόν στην 5^η Ολομέλεια ο Ζαχαριάδης δεν μιλάει γι’ αυτά που του αποδίδουν. «Μιλάει για μια αδιάσπαστη ενότητα μεταξύ αστικοδημοκρατικών και σοσιαλιστικών αλλαγών, για αλληλοδιαπλοκή τους. Δεν αρνείται την αναγκαιότητα του αστικοδημοκρατικού μετασχηματισμού της χώρας. Ίσα-ίσα που υπογραμμίζει τη σημασία του και τις αιτίες που τον κάνουν αναγκαίο. Εκείνο που αρνείται είναι ότι μετά την επανάσταση θα υπάρξει ένα αυτοτελές, ιδιαίτερο, ξεχωριστό στάδιο αστικοδημοκρατικών αλλαγών. Τις αστικοδημοκρατικές αλλαγές τις βλέπει αδιάσπαστα ενωμένες και αλλοδιαπλεκόμενες με τις αλλαγές σοσιαλιστικού χαρακτήρα και στηριγμένος στο συσχετισμό δυνάμεων που διαμορφώθηκε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο μπορούμε να πούμε ότι εκτιμάει πως ήταν δυνατή πιο άμεσα και πιο γρήγορα απ’ ότι εκτιμιόταν στο παρελθόν η σοσιαλιστική οικοδόμηση».

2. Ο Μ. Μαΐλης αναφέρεται στην θεωρία των δύο πόλων την οποία παρουσίασε ο Ν. Ζαχαριάδης στη 12η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ το 1945. Και υποστηρίζει: «Επρόκειτο για θέση που διαμόρφωνε πολιτική ίσων αποστάσεων από την Αγγλία και τις ΕΣΣΔ – Βουλγαρία – Γιουγκοσλαβία – Αλβανία. Ο ίδιος ο Ζαχαριάδης δεν αιτιολόγησε ποτέ πειστικά αυτήν την καινοφανή τοποθέτηση, σε μια στιγμή μάλιστα που ήταν νωπές οι δάφνες της Σοβιετικής Ένωσης για το θρίαμβό της επί του φασισμού- ναζισμού». Επαναλαμβάνει, δηλαδή, με άλλα λόγια, το ίδιο ανυπόστατο κατηγορητήριο γι’ αυτό το θέμα, σε βάρος του Ζαχαριάδη το οποίο αναπτύχθηκε από την ηγεσία Κολιγιάννη- Παρτσαλίδη μετά την 6^η ολομέλεια του 1956.

Η αλήθεια είναι εντελώς διαφορετική. Αν ο Μαΐλης είχε διαβάσει προσεκτικά τα υλικά της 3^ης Συνδιάσκεψης του ΚΚΕ (1950) κι αν είχε εμβαθύνει λίγο στην τότε αντιπαράθεση των Ζαχαριάδη- Παρτσαλίδη, δεν θα ισχυριζόταν- εφόσον αντιμετώπιζε έντιμα το θέμα- ότι «Ο ίδιος ο Ζαχαριάδης δεν αιτιολόγησε ποτέ πειστικά αυτήν την καινοφανή τοποθέτηση».

Κι αν είχε βαθύνει πάνω στο ζήτημα, θα ήξερε ότι η θεωρία των δύο πόλων πήγαζε από τις ιδιαίτερες συνθήκες της εποχής που διατυπώθηκε, και φυσικά από τη διεθνή θέση της Ελλάδας παραδοσιακά και στη δοσμένη ιστορική στιγμή. Η θεωρία αυτή, όσο κι αν κατακρίθηκε αργότερα, βρήκε πολύ γρήγορα πρακτική εφαρμογή στην πολιτική του ΚΚΕ και του ΕΑΜ αμέσως μετά τον πόλεμο. Στην κρίσιμη περίοδο 1945-1947 το ΚΚΕ εξάντλησε κάθε δυνατότητα προκειμένου να απαλλαγεί η Ελλάδας από την αγγλική στρατιωτική παρουσία με ειρηνικά μέσα. Έτσι το 1946 κατέληξε στην πολιτική της ουδετερότητας η οποία υπήρξε επίσημη θέση του κόμματος και του ΕΑΜ.

Τέλος, ο Μ.Μ. θα γνώριζε ότι την πολιτική της ουδετερότητας το ΚΚΕ τη πρόβαλε και μεταπολεμικά και μεταπολιτευτικά χωρίς ποτέ να οδηγηθεί έμμεσα ή άμεσα σε πολιτική ίσως αποστάσεων και σε άρνηση του ρόλου της ΕΣΣΔ και του σοσιαλιστικού στρατοπέδου.

3. Μια επιπλέον λαθροχειρία του Μ. Μαΐλη αφορά στον ισχυρισμό του ότι τόσο στο 7^ο Συνέδριο όσο και στη 12^η Ολομέλεια ο Ζαχαριάδης «δέχτηκε ότι ήταν σωστή η πολιτική του Κόμματος την περίοδο της Κατοχής και του Δεκέμβρη 1944. Απλώς, όπως και η 12η Ολομέλεια του 1945, σημείωσε ‘‘μικρολάθη’’ που έγιναν στη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα. Σε αυτήν τη βάση αποδέχτηκε ως σωστές τις Συμφωνίες του Λιβάνου και της Καζέρτας καθώς και της Βάρκιζας».

Αν ο Μαΐλης διάβαζε με μεγαλύτερη προσοχή τα κείμενα στα οποία αναφέρεται και τις ιστορικές πληροφορίες που έχουν δημοσιευτεί γύρω από αυτά, θα ήξερε δύο πράγματα ειδικά για την 12^η Ολομέλεια. Πρώτον, ότι δεν δόθηκαν στην δημοσιότητα όλα όσα είχε πει τότε, σ’ αυτό το κομματικό σώμα, ο Νίκος Ζαχαριάδης. Δεύτερον, ότι άσκησε οξύτατη κριτική στην κομματική γραμμή στη διάρκεια της κατοχής και μετά από αυτήν. Μια κριτική η οποία φαίνεται και στη δημοσιευμένη ομιλία του. Διαβάζουμε: «Οι προσπάθειες πούγιναν για να πραγματοποιηθεί η ενότητα ανάμεσα στο ΕΑΜ και στην κυβέρνηση του Καΐρου κατέληξαν στη συμφωνία του Λιβάνου. Το ΕΑΜ πήρε μέρος στην κυβέρνηση. Δημιουργούνται έτσι ουσιαστικά δυο εξουσίες. Η εξουσία του ΕΑΜ μ’ επικεφαλής την ΠΕΕΑ, που είνε η ουσιαστική κυβέρνηση, γιατί αυτή είχε τη δύναμη και την εξουσία μέσα στην Ελλάδα. Και η ‘‘εξουσία’’ του Καΐρου, όπου έπαιρνε μέρος και το ΕΑΜ. Η ουσιαστική της δύναμη ήταν ελάχιστη».

Όταν ένας κομμουνιστής ηγέτης λέει ότι στη χώρα με την συμφωνία του Λιβάνου δημιουργήθηκε δυαδική εξουσία ασκεί την πιο σκληρή κριτική στην ηγεσία του κόμματος και του κινήματος που δέχτηκε την δημιουργία μιας τέτοιας εξουσίας. Κι αυτή η κριτική αφορά και στα όσα ακολούθησαν καθώς σε συνθήκες δυαδικής εξουσίας το καθήκον του επαναστατικού κόμματος είναι να ξεμπερδεύει με την εξουσία των αντιπάλων του. Κάτι που δεν προωθήθηκε με την συμφωνία της Καζέρτας, με τον Δεκέμβρη του ’44 και δεν υπηρετήθηκε με την συμφωνία της Βάρκιζας.

Η σημερινή, όμως, ηγεσία του ΚΚΕ δεν έχει την άποψη ότι στην κατοχή δημιουργήθηκε μια νέα εξουσία, οπότε δεν θεωρεί δυαδική την εξουσία που θεμελίωσε η συμφωνία του Λιβάνου. Έτσι αδιαφορεί για την παραπάνω θέση του Ζαχαριάδη ή δεν την αντιλαμβάνεται. Γι’ αυτό και την αποσιωπεί χρεώνοντάς του ευθύνες που δεν προκύπτουν από πουθενά.  

4. Ο Μ. Μαΐλης ισχυρίζεται ότι ο Ν. Ζαχαριάδης προσπάθησε σιγά- σιγά να ξεπεράσει τα λάθη του κόμματος στο παρελθόν «προσφεύγοντας σε μια πρακτική, που ήταν και λαθεμένη και κάποτε ανορθόδοξη για τη λειτουργία ενός Κομμουνιστικού Κόμματος. Πρώτον, δεν έθεσε το ζήτημα της γενικευμένης ένοπλης πάλης ανοιχτά και παστρικά στο ΠΓ και στην ΚΕ, με το επιχείρημα ότι δεν εμπιστευόταν τον Σιάντο, που σημειωτέον ως Γραμματέας της ΚΕ υπήρξε από τους πιο αυθεντικούς εκφραστές της πολιτικής του ΔΚΚ στη διάρκεια της Κατοχής. Δεύτερον, σωστά τάχθηκε υπέρ της αποχής από τις εκλογές του 1946 (κόντρα στη θέση του ΚΚΣΕ), έχοντας ωστόσο εγκαταλείψει το σχέδιο γενίκευσης της ένοπλης εξέγερσης μέσα στο 1946».

Και στα δύο ζητήματα που θέτει διαστρεβλώνει την ιστορική αλήθεια. Για την ένοπλη εξέγερση μέσα στο 1946 το ζήτημα τέθηκε ανοικτά στην 2^η Ολομέλεια. Λήφθηκαν αποφάσεις και ξεκίνησε η προετοιμασία. Το εγχείρημα εγκαταλείφθηκε κι έδωσε τη θέση του στην οργάνωση αντάρτικου στην ύπαιθρο μετά την συμβουλή των σοβιετικών να αποφευχθεί η εξέγερση και να δοθεί βάρος στο συνδυασμό των ένοπλων και ειρηνικών μορφών πάλης. Δηλαδή στη μη εγκατάλειψη της νομιμότητας και ταυτόχρονα στην οργάνωση και ενίσχυση της αντάρτικης δράσης των καταδιωκόμενων αγωνιστών. Ήταν μια λάθος συμβουλή η οποία, όμως, πήγαζε από το γεγονός ότι δεν είχε υπογραφεί ακόμη η συνθήκη ειρήνης με την οποία θα έληγε και τυπικά ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος. Στο πλαίσιο αυτό η ΕΣΣΔ ήθελε να αποφύγει τις εντάσεις με την Αγγλία και τις ΗΠΑ και να κατοχυρώσει τις Λαϊκές Δημοκρατίες της Ανατολικής Ευρώπης.

Για την αποχή από τις εκλογές του 1946 η αλήθεια είναι διαφορετική απ’ αυτά που ισχυρίζεται ο Μ. Μαΐλης. Η τελική θέση του Ν. Ζαχαριάδη δεν ήταν αποχή αλλά συμμετοχή στις εκλογές με έναν υποψήφιο σε κάθε εκλογική περιφέρεια μέσω του κόμματος των Αριστερών Φιλελευθέρων που ήταν συνεργαζόμενοι με το ΕΑΜ. Η θέση αυτή δεν πέρασε στον Πολιτικό Συνασπισμό Κομμάτων του ΕΑΜ.

***

Στο άρθρο του Μ. Μαΐλη υπάρχει ακόμη πλήθος διαστρεβλώσεων πάνω στα ιστορικά γεγονότα και ντοκουμέντα. Δεν θα επεκταθούμε, όμως, καθώς θα χρειαζόταν να γράψουμε ολόκληρο βιβλίο.

«Έξις δευτέρα φύσις», έλεγε ο Κικέρωνας. Που σημαίνει «η συνήθεια είναι δεύτερη φύση» του ανθρώπου. Κι ο Μ. Μαΐλης έχει συνηθίζει να κόβει και να ράβει την ιστορία στα μέτρα της σημερινής ηγεσίας του Κόμματος.

Ο λαός μας λέει και κάτι άλλο: «Πρώτα βγαίνει η ψυχή και μετά το χούι». Δεν περιμένουμε επομένως κάτι διαφορετικό ούτε από τον Μ. Μαΐλη ούτε από τους ομοϊδεάτες του.