Εργατικός Αγώνας

Η οργή για την Αγιασοφιά πρέπει να έχει ξεκάθαρους αποδέκτες

Γράφει ο Παναγιώτης Ζαβουδάκης.

Στη χώρα μας οι αντιδράσεις μετά την απόφαση των τουρκικών αρχών να επιτρέψουν την επαναλειτουργία της Αγιασοφιάς ως τεμένους, αν και δικαιολογημένες, τείνουν να πάρουν διαστάσεις φρενίτιδας οδηγώντας είτε στην εσωστρέφεια είτε σε ακραίες καταστάσεις.

Το γεγονός αυτό καθαυτό είναι μια πολιτιστική (όσο και πολιτική) πρόκληση προς όλη την ανθρωπότητα πέρα από θρησκευτικούς εθνοτικούς ή άλλους διαχωρισμούς. Είναι μια πρόκληση επειδή η Αγία Σοφία στους 15 αιώνες της ύπαρξης της αποτελεί για τον χριστιανικό κόσμο, ανατολικό και δυτικό, ένα σημείο αναφοράς και λατρείας τέτοιο που ακόμα και η μετατροπή της σε τέμενος από τον Μεχμέτ τον 2ο δεν κατάφερε να ξεριζώσει. Ακριβώς επειδή η Αγιασοφιά εκτός από χριστιανικός ναός λειτούργησε και ως τέμενος, έχει πλέον χαρακτηριστεί ως διαθρησκευτικό μνημείο, γι’ αυτό και παραμένουν στο εσωτερικό της τόσο τα χριστιανικά όσο και τα μουσουλμανικά  σύμβολα. Ξαφνικά μετατρέπεται σε χώρο θρησκευτικής λατρείας του ισλάμ, χωρίς μάλιστα να υπάρχει προφανής θρησκευτικός λόγος καθώς η Ινσταμπούλ (ή Κωνσταντινούπολη, για όσους το προτιμούν) έχει πολλά τζαμιά που είναι άδεια ή μισογεμάτα. Χαρακτηρίζοντας τη ξανά ως τέμενος, ο Ερντογάν χτυπά τον διαθρησκευτικό χαρακτήρα της και πυροδοτεί ξανά το διαθρησκευτικό μίσος.

Οι λόγοι της απόφασης Ερντογάν (κανείς δεν πιστεύει πως η απόφαση αυτή πάρθηκε από το τουρκικό ανώτατο διοικητικό δικαστήριο) είναι πολιτικοί και προπαγανδιστικοί. Είναι μια επίδειξη δύναμης και αυταρχισμού τόσο προς το εσωτερικό όσο -κυρίως- προς τη διεθνή κοινότητα. Γι΄ αυτό η απόφαση προκάλεσε ρηματικές αντιδράσεις αρκετών χωρών της Δύσης που κατηγορούν την Τουρκία για έλλειψη σεβασμού προς τη διαφορετικότητα, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά.

Από αυτό το σημείο ως εκείνο που στη χώρα μας γίνεται λόγος για «νέα άλωση», «εθνική ταπείνωση» και άλλα βαρύγδουπα και μελοδραματικά η απόσταση του σοβαρού από το γελοίο μεγαλώνει επικίνδυνα. Κατ’αρχήν όσοι, θελημένα ή αθέλητα, χρησιμοποιούν αυτή τη ρητορική κάνουν ζημιά σ΄ εκείνο που υποτίθεται πως θέλουν να προστατέψουν: αφαιρούν από την ενέργεια Ερντογάν τον παγκόσμιο χαρακτήρα της και την ανάγουν σε διμερές πρόβλημα ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία. Ακόμα χειρότερα ανάμεσα στον ελληνικό και τον τουρκικό λαό. Οι προπαγανδιστικοί μηχανισμοί του Ερντογάν θα πρέπει να τρίβουν τα χέρια τους ικανοποιημένοι.

Ο αστικός πολιτικός κόσμος, μέσα από τα ΜΜΕ που εξαπλώνουν την προπαγάνδα του, μέμφεται όλη τη διεθνή κοινότητα επειδή δεν κάνει κάτι για να αποτρέψει αυτό το γεγονός. Κατηγορούν τις ΗΠΑ και τις χώρες της ΕΕ που έμειναν αμέτοχες. Κάποιες «αριστερές» φωνές διαμαρτύρονται για την έλλειψη ουσιαστικής αντίδρασης από το «ξανθό γένος» που παραδοσιακά θα λυτρώσει τον ελληνισμό και θα λευτερώσει προς όφελος της Ελλάδας τις «σκλαβωμένες πατρίδες». Δεν ξέρουμε αν αυτές οι γραφικές ανοησίες υπονοούν πως η Ρωσία, που τα τελευταία χρόνια έχει άριστες σχέσεις με την Τουρκία του Ερντογάν, θα κήρυττε μετά από αιώνες Ρωσοτουρκικό πόλεμο για να μη γίνει τέμενος η Αγιασοφιά.   Όσοι το πιστεύουν αυτό ας μείνουν στους θρύλους και τα οράματα κι ας αφήσουν την διεθνή πολιτική σε όσους μπορούν να την κατανοήσουν και να τη διαμορφώσουν. Και, εν τέλει, πού ήταν όλοι αυτοί που ξαφνικά θυμήθηκαν τους «δεσμούς» του ελληνισμού με το «ξανθό γένος» όταν, κατ’ εντολήν των ΗΠΑ, η Ελλάδα διερρήγνυε τις σχέσεις της με τη Ρωσία σε ζητήματα εξοπλιστικών προγραμμάτων, εμπορικών συμφωνιών για το φυσικό αέριο που προσπάθησε να κάνει η κυβέρνηση Κ. Καραμανλή; Πού ήταν όλοι αυτοί όταν, και πάλι κατ’ εντολήν των ΗΠΑ, η κυβέρνηση Τσίπρα απέλαυνε Ρώσους διπλωμάτες διαρρηγνύοντας τις ελληνορωσικές σχέσεις και στέλνοντας τη Ρωσία στην αγκαλιά του Ερντογάν; Τώρα απορούν για τις «χλιαρές» αντιδράσεις της Ρωσίας για την Αγιασοφιά;

Τυπικά η απόφαση Ερντογάν είναι υπόθεση ενός κυρίαρχου κράτους για το πώς θα διαχειριστεί οτιδήποτε βρίσκεται εντός της επικράτειάς του. Όπως θα ήταν αν κάποια ελληνική κυβέρνηση αποφάσιζε να δημιουργήσει θερινό ρεστοράν στον… προαύλιο χώρου του Παρθενώνα, αν μια γαλλική κυβέρνηση μετέτρεπε τον πύργο του Άιφελ σε… αστεροσκοπείο, αν μια ιταλική κυβέρνηση μετέτρεπε το Κολοσσαίο σε… χώρο έκθεσης αυτοκινήτων, και πάει λέγοντας… Η διεθνής κοινότητα μπορεί μόνο να εκφράσει τον αποτροπιασμό της για τη βάναυση βεβήλωση ενός ιστορικού μνημείου αλλά τίποτα παραπάνω δεν μπορεί να κάνει.

Ωστόσο η αγανάκτηση που εκφράζει ο αστικός πολιτικός κόσμος προς τις ΗΠΑ, τη Γερμανία και άλλες χώρες της Δύσης για πράξεις ή παραλείψεις τους δεν είναι άδικη, είναι απλά σε λάθος κατεύθυνση. Αντί κάποιοι συμπολίτες μας να τα βάζουν με τον «βάρβαρο» Ερντογάν και να ζητούν από τις «πολιτισμένες» ΗΠΑ, ΕΕ και άλλες χώρες να τον νουθετήσουν, δεν θα έπρεπε να αναλογιστούν τι ακριβώς έχει κερδίσει η χώρα μας κι ο λαός από την πολυετή πρόσδεση στις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και την ΕΕ; Μήπως οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ δεν επέβαλλαν δικτατορία στην Ελλάδα κι αργότερα στην Κύπρο διχοτομώντας την τελικά; Μήπως οι ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και η ΕΕ δεν έπαιξαν ρόλο για την κρίση στα Ίμια, την αλλαγή της εξωτερικής πολιτικής της χώρας μας η οποία χάλασε τις σχέσεις της με παραδοσιακούς συμμάχους συμμαχώντας με περιφερειακούς τοποτηρητές τους; Ούτε τα «εθνικά δίκαια», ούτε τα σύνορα, ούτε καν την εθνική κυριαρχία της έχουν εξασφαλίσει οι «προστάτες». Και, για δικούς τους λόγους και συμφέροντα, υποστήριζαν πάντα τις τουρκικές κυβερνήσεις και βέβαια και την τωρινή. Γιατί κανένας Ερντογάν δεν θα είχε το θράσος να παίζει παιχνίδια δύναμης με τα ανθρώπινα δικαιώματα του λαού του, με τη βεβήλωση των πολιτιστικών μνημείων, με τυχοδιωκτικές στρατιωτικές ενέργειες τοπικού «τσαμπουκά», αν εκείνοι δεν τον προέτρεπαν να το κάνει.

Πέρα από τα κροκοδείλια δάκρυα του αστικού πολιτικού κόσμου, όσοι θλίβονται και εξεγείρονται για τις εξελίξεις στην Αγιασοφιά οφείλουν να έχουν πραγματικούς στόχους για να τα βάζουν. Αυτοί οι στόχοι είναι κατά πρώτο λόγο οι ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ, η ΕΕ, ο ιμπεριαλισμός γενικότερα, και κατά δεύτερο λόγο οι περιφερειακοί «τσαμπουκάδες» τύπου Ερντογάν αλλά και οι ελληνικές κυβερνήσεις που εντάσσουν τη χώρα στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς.

Σε καμιά περίπτωση ο ελληνικός λαός δεν έχει να χωρίσει κάτι με τον τουρκικό λαό. Τα ακραία στοιχεία κι από τις δυο όχθες του Αιγαίου δεν είναι -και δεν μπορεί να είναι- ο κανόνας. Κανόνας πρέπει να γίνουν οι σχέσεις φιλίας και καλής γειτονίας ανάμεσα στους δυο λαούς όπως τον είχε αποτυπώσει ο Ναζίμ Χικμέτ: «Οι λαοί της Τουρκίας και της Ελλάδας έχουνε τους ίδιους θανάσιμα μισητούς εχθρούς: τον αγγλοαμερικάνικο ιμπεριαλισμό και τους ντόπιους λακέδες του. Οι λαοί της Τουρκίας και της Ελλάδας, φιλιωμένοι ο ένας με τον άλλο, με τη βοήθεια των φιλειρηνικών λαών όλου του κόσμου, θα τσακίσουνε στο τέλος αυτούς τους εχθρούς τους». Επειδή, όπως λέει ένας άλλος Τούρκος ποιητής, τα μωρά κι απ’ τις δυο όχθες του Αιγαίου δεν έχουν έθνη.

 

Τα μωρά δεν έχουν έθνη

Πρώτη φορά μακριά απ’ τη πατρίδα μου έζησα αυτό το συναίσθημα
Τα μωρά δεν έχουν έθνη
Με τον ίδιο τρόπο πιάνουν τα κεφάλια τους
Κοιτώντας εκφράζουν την ίδια περιέργεια
Ίδιο τόνο έχουν οι φωνές τους όταν κλαίνε
 
Τα μωρά είναι της ανθρωπότητας μας ο ανθός
Τα πιο τρυφερά νεογέννητα τριαντάφυλλα
Ένα ξανθό κομμάτι του φωτός είναι κάποια
Κάποια είναι κατάμαυρες ρώγες σταφυλιού
 
Πατεράδες μην τα βγάλετε απ’ το μυαλό σας
Μανάδες προστατέψτε τα μωρά σας
Αν κάποιος μιλήσει για πόλεμο
Κάντε τον να σωπάσει, μην τον αφήνετε να μιλήσει
 
Ας τ’ αφήσουμε να μεγαλώσουν με πάθος
Ν’ αναπτυχθούν σαν δενδρύλλια
Ούτε δικό σου ούτε δικό μου, δεν είναι κανενός
Είναι όλου του πλανήτη αυτά
Κόρες οφθαλμού όλης της ανθρωπότητας
 
Πρώτη φορά μακριά απ’ τη πατρίδα μου έζησα αυτό το συναίσθημα
Τα μωρά δεν έχουν έθνη
Τα μωρά είναι τα λουλούδια της ανθρωπότητας μας
Και η μοναδική ελπίδα του μέλλοντος μας
 

(Ποίημα του Αταόλ Μπεχράμογλου σε μετάφραση του Μουσταφά Τσολάκ. Το ποίημα γράφτηκε το 1980, όταν ο ποιητής ήταν εξόριστος στην Ελλάδα κυνηγημένος από το στρατιωτικό καθεστώς του Κενάν Εβρέν). 

Facebook
Twitter
Telegram
WhatsApp
Email
Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη
Εργατικός Αγώνας