Για μια ακόμα φορά, τα σύννεφα του πολέμου πυκνώνουν πάνω από τα γαλανά νερά του Αιγαίου και της Μεσογείου. Κύρια αιτία ο θαλάσσιος και υποθαλάσσιος πλούτος, η στρατηγική τους σημασία, οι ανταγωνισμοί, η αμφισβήτηση και παραβίαση διεθνών συμφωνιών και του διεθνούς δικαίου, η απειλή για χρήση βίας.
Βασικός «πρωταγωνιστής» υπεύθυνος αυτή τη φορά είναι η Τουρκία με την ανοχή, αν όχι τη στήριξη, των ΗΠΑ-ΝΑΤΟ-ΕΕ. Οι ενέργειες της Τουρκίας υλοποιούν τις διακηρύξεις του Ερντογάν για την «πατρίδα της καρδιάς» και την «γαλάζια πατρίδα» που σαν βάση τους έχουν τη στρατηγική και τις επεξεργασίες του ιδρύματος Κεμάλ Ατατούρκ και, κατά περίπτωση, πραγματοποιούνται από κεμαλιστές (Κύπρος, Ίμια) ή από ισλαμιστές (Ερντογάν) στην παρούσα φάση.
Ωστόσο στο εσωτερικό της Τουρκίας σε πολιτικό-θρησκευτικό επίπεδο υπάρχουν σοβαρές διαφορές: κοσμικό κράτος, που προωθούσε το κεμαλικό αλλά και στρατιωτικό-βιομηχανικό κατεστημένο, ή αντικατάστασή του με πρωτεύοντα ρόλο τις αντιλήψεις του ισλάμ και ιδιαίτερα των «αδελφών μουσουλμάνων, που προωθεί ο Ερντογάν. Ανεξάρτητα από τις επιδιώξεις στο εσωτερικό, έχει σημασία να εκτιμηθεί ποιοι είναι οι λόγοι που έχουν οδηγήσει τον Ερντογάν να ανοίξει και να οξύνει πολλά μέτωπα: Συρία, Ιρακινό Κουρδιστάν, Λιβύη, Αζερμπαϊτζάν, έμμεσες απειλές στην Αίγυπτο, όξυνση με Ελλάδα (Έβρος Αγία Σοφία και Καστελόριζο). Δημοσιοποίησε NAVTEX για έρευνα και γεωτρήσεις σε περιοχή που εφάπτονται οι ακαθόριστες ΑΟΖ Ελλάδας-Κύπρου-Αιγύπτου.
Φαίνεται ότι ο Ερντογάν:
- Με τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, προσδοκά λαϊκή στήριξη και ταυτόχρονα αναγνώριση ηγετικού ρόλου από τον ισλαμικό κόσμο.
- Αξιολογεί τη γενικότερη στάση της ΕΕ η οποία είτε παίρνει αποφάσεις που δεν υλοποιεί (Λιβύη) είτε δεν παίρνει καθόλου (Αγία Σοφία).
- Η περιοχή που καθόρισε για NAVTEX είναι πλούσια σε υδρογονάνθρακες και υγροποιημένο μεθάνιο. Ταυτόχρονα, επιδιώκει να εμποδίσει την υπογραφή συμφωνίας Ελλάδας-Κύπρου-Αιγύπτου για ΑΟΖ και, ταυτόχρονα, να παρεμποδίσει ανάμιξη της Αιγύπτου στη Λιβύη από την οποία προσδοκά τεράστια οικονομικά και στρατηγικά οφέλη.
- Θεωρεί πολύ θετική τη στάση των ΗΠΑ και του Τραμπ και της κυβέρνησής του, επιδιώκει προώθηση των τουρκικών θέσεων πριν τις αμερικανικές εκλογές.
Συνυπολογίζοντας τα παραπάνω, η Τουρκία προχωρά σε στρατιωτικοποίηση της κατάστασης στην περιοχή του Καστελόριζου. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, το ερευνητικό πλοίο Oruc Reis και τουρκικά πολεμικά πλοία (φρεγάτες, κορβέτες, πυραυλάκατοι) κατευθύνονται στην περιοχή του Καστελόριζου.
Ας δούμε τη στάση της ελληνικής κυβέρνησης:
- Για το ζήτημα της Αγίας Σοφίας σε τζαμί η ελληνική κυβέρνηση, με δηλώσεις στελεχών της, ισχυριζόταν ότι ο Ερντογάν δεν θα τολμήσει επειδή θα υπάρξουν κυρώσεις. Ταυτόχρονα, μέσω των ΜΜΕ, καλλιεργούταν μια εθνικο-χριστιανική αντίληψη, αυτή της «Μεγάλης Ιδέας», ότι η Ελλάδα θα είναι τουλάχιστον κληρονόμος της βυζαντινής αυτοκρατορίας.
- Οι προσπάθειες για κυρώσεις, τόσο στο Συμβούλιο Εξωτερικών όσο και στη Σύνοδο αρχηγών της ΕΕ, δεν καρποφόρησαν, η υπόθεση έμεινε να εξεταστεί τον Σεπτέμβρη. Την ίδια ώρα η Τουρκία προχωρά στους σχεδιασμούς της.
- Αυτό που προκαλεί μεγαλύτερη ανησυχία είναι το γεγονός ότι ενώ η Τουρκία, ο Ερντογάν, διατυμπανίζουν προκαταβολικά τις ενέργειές τους, η ελληνική κυβέρνηση, κατά παράδοξο τρόπο, τις υποτιμά. Γίναμε μάρτυρες των όσων ειπώθηκαν για το μνημόνιο Τουρκίας-Λιβύης για την ΑΟΖ. «Ένα χαρτί χωρίς σημασία» το αξιολογούσε ο Ν. Δένδιας, τώρα τρέχει και δεν φτάνει για να αντιμετωπίσει τις ενέργειες της απομονωμένης τάχα Τουρκίας. Επίσης, εντύπωση και ανησυχία προκαλεί ότι η κυβέρνηση δεν παίρνει μια πρωτοβουλία, συνεχώς τρέχει πίσω από τα γεγονότα.
- Τώρα εξέδωσε αντί-NAVTEX και, πέρα από τις ενημερώσεις διαφόρων κυβερνήσεων και διεθνών οργανισμών, αναπτύσσει τον ελληνικό στόλο στο Αιγαίο και προχωρά σε γενικότερη στρατιωτική ετοιμότητα. Στελέχη της κυβέρνησης διαβεβαιώνουν ότι «θα κάνουν ό,τι χρειαστεί» για να προστατέψουν τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας. Είναι όμως καθορισμένα; Η συμφωνία με την Ιταλία δημιουργεί ανησυχίες.
Υπάρχει βέβαια το ερώτημα «τι πρέπει να γίνει;». Χωρίς δισταγμό απαντάμε: «Ευθύνη της κυβέρνησης είναι η υπεράσπιση της ακεραιότητας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας με ειρηνικό τρόπο και μέσα». Την ευθύνη για το ότι φτάσαμε ως εδώ την έχει η κυβέρνηση αλλά και οι προηγούμενες λόγω της πολιτικής της υποτέλειας και του ραγιαδισμού που ακολούθησαν και ακολουθούν.
Υπάρχουν παράδοξα και παράξενα θέματα και ζητήματα. Μπορεί κάποιος να είναι και εχθρός και σύμμαχος; Ποιες, αλήθεια, κοινές επιδιώξεις και συμφέροντα έχουν Ελλάδα και Τουρκία; Όταν γίνονται ελληνοαμερικανικές ασκήσεις αποσκοπούν στην αποτροπή της τουρκικής επιθετικότητας; Δεν φαίνεται κάτι τέτοιο.
Στις αρχές του χρόνου υπογράφτηκε από την κυβέρνηση η νέα συμφωνία για τις αμερικανικές βάσεις. Κακή, κάκιστη, επικίνδυνη. Αλλά η κυβέρνηση -παραδόξως- δεν ζήτησε και δεν επέβαλλε έστω κάποιους όρους και δεσμεύσεις έναντι της Τουρκίας.
Είναι γεγονός ότι είναι αρκετά δύσκολο έως αδύνατο να προτείνει κανείς λύσεις τη στιγμή της κρίσης, πέρα από τη λαϊκή και διεθνή κινητοποίηση, για σταμάτημα κάθε ενέργειας της Τουρκίας και αποφυγή κάθε πολεμικού επεισοδίου. Εδώ θα κριθούν η κυβέρνηση, οι συγκεκριμένες επιλογές, οι πάντες.
Όταν περάσει αυτή η κρίση, πρέπει να αναζητηθούν ευθύνες γι’ αυτά που έγιναν ή δεν έγιναν. Ωστόσο, πρέπει να σημειώσουμε ότι, στα πλαίσια της υπάρχουσας πολιτικής, κυριαρχικά δικαιώματα δεν μπορούν να κατοχυρωθούν.
Η αμυντική θωράκιση της χώρας είναι ένα σύνθετο ζήτημα οικονομικών δυνατοτήτων, βιοτικού επιπέδου, κοινωνικών παροχών, γενικά ευημερίας του λαού. Ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική ειρήνης και συνεργασίας, αμυντική βιομηχανία που να εξασφαλίζει όπλα, πυρομαχικά και άλλα εφόδια, πλήρη και αντικειμενική ενημέρωση του λαού, δημοκρατικά δικαιώματα και ελευθερίες.
Κάτι τέτοιο δεν μπορεί και δεν θέλει να το πράξει η σημερινή κυβέρνηση. Μια τέτοια πολιτική μπορεί να εφαρμοστεί από μια κυβέρνηση που να στηρίζεται και να εκφράζει ένα μαζικό αντιιμπεριαλιστικό αντιμονοπωλιακό δημοκρατικό κίνημα σε μια Ελλάδα χωρίς αμερικανικές βάσεις, ΝΑΤΟϊκές και Ευρωενωσιακές δεσμεύσεις. Ένα κίνημα που θα συσπειρώνει και θα εκφράζει τα συμφέροντα και τη θέληση της μεγάλης πλειοψηφίας του λαού. Κίνημα βαθιά ταξικό και ταυτόχρονα πατριωτικό!
