Μελετώντας κανείς τις θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ για το 21ο Συνέδριο του Κόμματος το πρώτο συμπέρασμα που βγάζει είναι ότι πρόκειται για ένα απελπιστικά φλύαρο κείμενο. Δύσκολα θα βρει κανείς τόση φλυαρία συγκεντρωμένη όχι μόνο σε παλιότερα κείμενα του ΚΚΕ αλλά και σε κείμενα ολόκληρης της ευρύτερης Αριστεράς.
Το γεγονός αυτό από μόνο του συνιστά βασική αδυναμία, κυρίως, της ηγεσίας να αντιληφθεί σε βάθος την πραγματικότητα, να την αναλύσει και να εξάγει συμπεράσματα, να διαμορφώσει πολιτική γραμμή, να προσανατολίσει τις κομματικές δυνάμεις και τις μάζες που βρίσκονται γύρω τους, να τις καθοδηγήσει.
Στην πραγματικότητα οι Θέσεις πάσχουν από έναν ατέρμονο γραφειοκρατισμό. Κι αυτό φαίνεται ξεκάθαρα στο πρώτο τεύχος των Θέσεων που θα εξετάσουμε στο παρόν σημείωμα.
Το πρόβλημα του κόμματος για την ΚΕ δεν είναι ουσιαστικό, ιδεολογικό και πολιτικό αλλά τεχνικό. Τα ιδεολογικοπολιτικά προβλήματα επί της ουσίας θεωρούνται λυμένα και κατά συνέπεια οι αδυναμίες που εμφανίζονται στην κομματική δουλειά αφορούν στην αφομοίωση θέσεων και επεξεργασιών από μέλη και στελέχη, στην αυτομόρφωσή τους, στην εκπαίδευση και στην ανάπτυξη τους, στην αποτελεσματική τους διάταξη στον κομματικό μηχανισμό.
Ποια ιδεολογικοπολιτική ενότητα;
Δεν είναι τυχαίο ότι στη θέση 23 διαβάζουμε: «Η ιδεολογικοπολιτική ενότητα στο Κόμμα είναι κατακτημένη σήμερα περισσότερο από κάθε προηγούμενη περίοδο, όμως δεν πρέπει να εφησυχάζουμε».
Πρόκειται για κομπασμό τον οποίο καλό θα ήταν να αποφεύγει κανείς ακόμη κι αν πραγματικά πιστεύει ότι κάτι τέτοιο συμβαίνει. Επιπλέον, όταν έχεις στα χέρια σου τον τίτλο ενός κόμματος που καθοδήγησε με το όπλο στο χέρι την εθνική αντίσταση, που ηγήθηκε της μίας πλευράς σε έναν εμφύλιο πόλεμο και που έζησε περιόδους όπως η μετεμφυλιακή, καλό είναι να μην κάνεις τέτοιες ανόητες συγκρίσεις.
Παρόλα αυτά χάριν συζητήσεως θα μπούμε στον πειρασμό να δεχτούμε πως στο σημερινό ΚΚΕ «η ιδεολογικοπολιτική ενότητα στο Κόμμα είναι κατακτημένη σήμερα περισσότερο από κάθε προηγούμενη περίοδο».
Αφού είναι έτσι τα πράγματα τότε γιατί η ΚΕ διαπιστώνει τα παρακάτω:
- «Πρέπει να κάνουμε σημαντική ακόμα καθοδηγητική δουλειά στον ιδεολογικό- πολιτικό- μαζικό αγώνα της εργατικής τάξης και των συμμάχων της, αφομοιώνοντας τις νομοτέλειες του καπιταλισμού. Έτσι θ’ απαλλαγούμε από γνωστές αδυναμίες, άλλοτε να συνδέουμε τεχνητά τα αιτήματα της καθημερινής πάλης µε την προοπτική, καταλήγοντας µε ένα σύνθημα ‘‘για την εργατική εξουσία’’ και άλλοτε, άθελά µας, να καλλιεργούμε αντιλήψεις ότι μπορεί να υπάρξουν και λύσεις- νησίδες σοσιαλιστικές μέσα στον καπιταλισμό, ζήτημα που οδηγεί στην επιλογή κάποιου κυβερνητικού δήθεν μικρότερου κακού, για την απόσπαση κάποιων πρόσκαιρων μέτρων» (Θέση 10). Βλέπει κανείς κάποια ιδεολογικοπολιτική ενότητα του κόμματος σε αυτή την εκτίμηση για τη δράση του;
- «Παρουσιάζεται μαζικά το φαινόμενο ο νέος κομμουνιστής και η νέα κομμουνίστρια να µη διαθέτουν αρκετά ισχυρό μαρξιστικό ιδεολογικό υπόβαθρο κι ένα ευρύ μορφωτικό πολιτιστικό επίπεδο που βοηθάνε ώστε η γραμμή συσπείρωσης για τα οξυμένα καθημερινά προβλήματα να µην επηρεάζεται από την αστική ιδεολογία και προπαγάνδα και τη λογική της αστικής διαχείρισης, των μεθόδων και των ελιγμών της αστικής τάξης, η οποία έτσι κι αλλιώς μαζικά διοχετεύεται, αναπαράγεται, ανανεώνεται και προωθείται µε τα πιο σύγχρονα μέσα», (θέση 11). Συνιστά αυτή η διαπίστωση «ιδεολογικοπολιτική ενότητα στο Κόμμα κατακτημένη σήμερα περισσότερο από κάθε προηγούμενη περίοδο»;
- Στην ίδια θέση (11) διαβάζουμε: «Παρά το γεγονός ότι έχουμε δείγματα επεξεργασμένης εκλαϊκευτικής παρέμβασης και μαζικής διαφώτισης, αυτά ακόμα είναι μεμονωμένα, δεν έχουν αγκαλιάσει όλο το στελεχικό δυναμικό, όλες τις Οργανώσεις, δεν στηρίζονται πάντα σ’ ένα στέρεο επαναστατικό ιδεολογικό – θεωρητικό υπόβαθρο». Συνιστά αυτό απόδειξη «ιδεολογικοπολιτικής ενότητας στο Κόμμα κατακτημένης σήμερα περισσότερο από κάθε προηγούμενη περίοδο»;
- «Παρ’ όλη τη δουλειά υποδομής που έχει γίνει µε εκδόσεις, αρθρογραφία, σεμινάρια και σχολές, συζητήσεις σε Όργανα και ΚΟΒ, επανέρχονται ζητήματα που φανερώνουν κενά στη γνώση και αφομοίωση αυτών που συλλογικά έχουμε κατακτήσει ως Κόμμα. Ξεχωρίζουμε για παράδειγμα τα εξής ζητήματα: Την κατανόηση της εκμεταλλευτικής σχέσης και ιδιαίτερα τις σύγχρονες μορφές που παίρνει η καπιταλιστική εκμετάλλευση… Την αντίληψή µας για τον χαρακτήρα της οικονομικής κρίσης στον καπιταλισμό… Την αντίληψή µας για τη σοσιαλιστική οικοδόμηση στον 20ό αιώνα… Την κατανόηση μιας σειράς εξελίξεων στο αστικό εποικοδόμημά… Τη δυσκολία διαμόρφωσης γραμμής συσπείρωσης στο κίνημα…» (Θέση 12). Τι σόι κατεκτημένη ιδεολογικοπολιτική ενότητα είναι αυτή όταν υπολείπεται στα βασικά;
Δεν θα επεκταθούμε περισσότερο σε παραδείγματα μέσα από τις Θέσεις που αποδεικνύουν ότι η ιδεολογικοπολιτική ενότητα στο σημερινό ΚΚΕ, όπως την παρουσιάζει η ΚΕ του, είναι εντελώς ανύπαρκτη. Ο αναγνώστης των Θέσεων εύκολα μπορεί να αναζητήσει και να βρει περισσότερα από αυτά που εμείς παραθέτουμε.
Θα προσθέσουμε όμως ότι στη σημερινή ηγεσία του ΚΚΕ φαίνεται να διαφεύγει εντελώς πως η ιδεολογικοπολιτική ενότητα δεν είναι κάτι το στατικό και δια παντός διασφαλισμένο. Και φυσικά δεν διασφαλίζεται προς τα πίσω με ό,τι είναι κατακτημένο και δικαιωμένο από τη ζωή. Η ιδεολογικοπολιτική ενότητα είναι μια συνεχής διαδικασία που εξελίσσεται παράλληλα και σε συνάρτηση με την πραγματική ζωή. Αν δεν παράγεις πολιτική από την πραγματικότητα, αν δεν γενικεύεις κι αν όλα αυτά δεν τα δοκιμάζεις και δεν τα τροποποιείς, όπου χρειάζεται, με κριτήριο την πράξη, ποτέ δεν θα αποκτήσεις ιδεολογικοπολιτική ενότητα ανοικτή στις προκλήσεις του μέλλοντος. Στην καλύτερη των περιπτώσεων να φτιάξεις μια σέχτα στηριγμένη πάνω σε ακίνητα δόγματα.
Στη σημερινή ηγεσία του ΚΚΕ φαίνεται, επίσης, να διαφεύγει εντελώς η σημασία που έχουν τα Συνέδρια για την διαμόρφωση της ιδεολογικοπολιτικής ενότητας στα μαρξιστικολενινιστικά κόμματα. Αν η ιδεολογικοπολιτική ενότητα ήταν κατακτημένη δια παντός τα συνέδρια θα χρειάζονταν μόνο για την εκλογή της ΚΕ ανά τακτά χρονικά διαστήματα (ανά τέσσερα χρόνια π.χ. όπως συμβαίνει κατά κανόνα). Τα συνέδρια όμως ασχολούνται με την πολιτική του κόμματος και ταυτόχρονα με την επιστημονική της τεκμηρίωση άρα με την ανάπτυξη της θεωρίας. Στο βαθμό που αυτό γίνεται (κατά τακτά χρονικά διαστήματα ή έκτακτα όποτε κρίνεται αναγκαίο) τα συνέδρια διαμορφώνουν τους όρους της νέας ιδεολογικοπολιτικής ενότητας του κόμματος. Συνεπώς καμία ιδεολογικοπολιτική ενότητα δεν είναι κατεκτημένη. Κατακτιέται περιοδικά και δοκιμάζεται πάντα στις στροφές της ταξικής πάλης- ιδιαίτερα στις απότομες. Ένα τέτοιο κόμμα είναι έξω από την αντίληψη της σημερινής ηγεσίας του ΚΚΕ.
Λάθος εκτίμηση της ιστορικής συγκυρίας
Διαβάζοντας τις θέσεις ο αναγνώστης δεν μπορεί εύκολα να προσπεράσει την Θέση 2 όπου αναφέρεται:
«Το Κόμμα, ως μέρος του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος (ΔΚΚ), διατρέχει μια από τις πιο δύσκολες περιόδους της Ιστορίας του. Είναι περίοδος κατά την οποία- 30 χρόνια μετά την επικράτηση της αντεπαναστατικής ανατροπής του πρώτου ιστορικού εγχειρήµατος περάσµατος από τον καπιταλισµό στον σοσιαλισµό- κοµµουνισµό- συνεχίζει να υφίσταται και να βαθαίνει η εξής µεγάλη αντίφαση: Από τη µια µεριά, η αντίθεση ανάµεσα στον κοινωνικό χαρακτήρα της εργασίας και στην καπιταλιστική ιδιοποίηση µεγάλου µέρους των αποτελεσµάτων της να οδηγεί σε καταστροφή σηµαντικού µέρους των παραγωγικών δυνάµεων… Από την άλλη µεριά, συνεχίζεται η µεγάλη υποχώρηση του εργατικού κινήµατος –και του κοµµουνιστικού– η οποία κατά διαστήµατα παρουσιάζει εξάρσεις µαζικότερων αντιδράσεων, αρκετές φορές µε αποπροσανατολιστικά ή αντιδραστικά αιτήµατα…».
Η ΚΕ ορθώς εκτιμά την δυσκολία της ιστορικής συγκυρίας αλλά αυτή δεν βρίσκεται σε όσα λέει. Καταρχήν δεν είναι η ιδιοποίηση των αποτελεσμάτων της εργασίας που οδηγεί σε καταστροφή παραγωγικών δυνάμεων. Η καταστροφή αυτή προκαλείται επειδή ο καπιταλισμός βρίσκεται στο ανώτατο στάδιό κεφαλαιοκρατικής συσσώρευσης, στον μονοπωλιακό καπιταλισμό- ιμπεριαλισμό, και δεν μπορεί να περάσει σε κάτι πιο ανώτερο από αυτό. Έτσι, λόγω της αναρχίας που επικρατεί στην παραγωγή δημιουργεί παραγωγικές δυνάμεις τις οποίες δεν μπορεί να χωρέσει και να διαχειριστεί με αποτέλεσμα να μπαίνει σε κρίση και η μόνη διέξοδος που έχει είναι η καταστροφή τους καθώς η άλλη διέξοδος είναι η επανάσταση και η εισαγωγή ενός νέου τρόπου παραγωγής και διανομής- του σοσιαλιστικού. Από την άλλη μεριά δεν έχουμε απλά υποχώρηση του εργατικού κινήματος αλλά ιστορική κρίση ταυτότητας.
Συνεπώς η εκτίμηση της ιστορικής συγκυρίας δεν βρίσκεται σε αυτό που λένε οι Θέσεις αλλά το γεγονός ότι ταυτόχρονα με την δομική κρίση του καπιταλισμού βιώνουμε και μια ιστορική κρίση του εργατικού κινήματος σε όλα τα επίπεδα. Αυτό ασφαλώς συνδέεται με την πτώση των καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού την οποία το εργατικό- κομμουνιστικό- επαναστατικό κίνημα δεν μπόρεσε να ερμηνεύσει και να αφομοιώσει με αποτέλεσμα άοπλο και ηττημένο να οδηγηθεί στην παγκόσμια οικονομική κρίση του καπιταλισμού η οποία το αποδιοργάνωσε εντελώς, αποδιοργανώνοντας την ίδια την εργατική τάξη. Αυτή είναι η αλήθεια με την οποία οφείλουν να αναμετρηθούν οι κομμουνιστές αν θέλουν να παίξουν το ρόλο τους. Όλα τα άλλα απλώς συσκοτίζουν την πραγματικότητα.
Ένα δεύτερο λάθος που κάνουν οι Θέσεις είναι ότι μιλούν για νέα οικονομική κρίση αναφερόμενες στην υγειονομική κρίση του κορονοϊού και στις επιπτώσεις της. Η Θέση 2 μιλάει για «εκδήλωση νέας οικονομικής κρίσης πριν η φάση της ανάκαμψης πλησιάσει το προ κρίσης παραγωγικό επίπεδο». Τη ίδια εκτίμηση ο αναγνώστης θα την βρει και σε άλλα σημεία των θέσεων. Στην πραγματικότητα όμως δεν πρόκειται για νέα κρίση αλλά για όξυνση της παλιάς λόγω της πανδημίας. Η κρίση που ξέσπασε ανοικτά το 2008 ουδέποτε ξεπεράστηκε καθώς ο καπιταλισμός ουδέποτε έφτασε σε εκείνο το επίπεδο καταστροφής κεφαλαίου- πάγιο και μεταβλητού, υποδομών κλπ- που θα του έδινε την δυνατότητα να επανεκκινήσει και να αρχίσει έναν νέο μακροχρόνιο κύκλο ανάπτυξης. Διευθετήσεις της κρίσης είχαμε, όπως μερική καταστροφή παραγωγικών δυνάμεων, μετάθεση ζητημάτων στο μέλλον κ.ο.κ. Ξεπέρασμα όμως της κρίσης ποτέ δεν υπήρξε. Αν η ΚΕ του ΚΚΕ κοιτούσε λίγο την ελληνική διάσταση της κρίσης δεν θα δυσκολευόταν να το καταλάβει.
Οι προαναφερόμενες επισημάνσεις έχουν ζωτική σημασία για ένα κόμμα που θέλει να λέγεται κομμουνιστικό καθώς η λάθος εκτίμηση της ιστορικής στιγμής συνιστά λάθος πολιτική, λάθος καθήκοντα, αδυναμία του κόμματος να ηγηθεί της εργατικής τάξης και να ανταποκριθεί στα καθήκοντά του.
Συνδικαλιστικό κίνημα: Το κουκούλωμα της αλήθειας
Η ΚΕ στις Θέσεις δεν κάνει μόνο λάθος στις εκτιμήσεις της πραγματικότητας. Προσπαθεί να κουκουλώσει την αλήθεια σε σημαντικά ζητήματα όπως π.χ.στο εργατικό- συνδικαλιστικό κίνημα. Στη θέση 6 διαβάζουμε: «Το Κόμμα µας πάλεψε για την ανασύνταξη του εργατικού- συνδικαλιστικού κινήματος και οι δυνάμεις του όξυναν την αντιπαράθεση µε τις δυνάμεις του εργοδοτικού συνδικαλισμού, ενάντια στα φαινόμενα εκφυλισμού και νοθείας, στις δικαστικές και άλλες κατασταλτικές επεμβάσεις στο συνδικαλιστικό κίνημα (Πάτρα, Τρίκαλα, ΠΟΕΜ, Συνέδριο ΓΣΕΕ κ.α.).
Προφανώς η ηγεσία του ΚΚΕ νομίζει πως απευθύνεται σε λωτοφάγους. Ποιον στ’ αλήθεια πιστεύει πως θα ξεγελάσει ισχυριζόμενη ήταν «ενάντια στα φαινόμενα εκφυλισμού και νοθείας, στις δικαστικές και άλλες κατασταλτικές επεμβάσεις στο συνδικαλιστικό κίνημα»;
Πιστεύει στ’ αλήθεια πως η εργατική τάξη δεν θυμάται ότι το ΠΑΜΕ διέλυε συνέδρια συνδικαλιστικών οργανώσεων και της ΓΣΕΕ προσφεύγοντας στη συνέχεια στα δικαστήρια για διορισμό διοικήσεων με το αίτημα να αποτελείται αμιγώς από μέλη του; Μήπως εκείνες οι επιχειρήσεις για την διαλύση συνεδρίων δεν ήταν εκφυλιστικό φαινόμενο; Ή μήπως όταν το ΠΑΜΕ ζητάει διορισμένες, δικαστικά, διοικήσεις αυτό είναι καλό αλλά όταν τις ζητάνε οι άλλοι είναι κακό;
Η ΚΕ, αν ήθελε να δει κατάματα την αλήθεια θα έπρεπε να κάνει σκληρή αυτοκριτική για την στάση που τήρησε το κόμμα στο εργατικό- συνδικαλιστικό κίνημα. Δεν συγκρούστηκε με την γραφειοκρατικοποίηση αυτού του κινήματος αλλά απέναντι σε αυτή τη γραφειοκρατικοποίηση πρόβαλε την δική της εκδοχή γραφειοκρατικοποίησης. Γι’ αυτό και ουδέποτε νοιάστηκε για το τι θα επακολουθούσε των πρακτικών διάλυσης συνδικαλιστικών συνεδρίων. Στην πραγματικότητα ήξερε πως αυτό που θα επακολουθούσε ήταν ο διορισμός διοικήσεων από τα δικαστήρια. Αυτό ήταν η επιδίωξη και το αποτέλεσμα της… πάλης «για την ανασύνταξη του εργατικού- συνδικαλιστικού κινήματος». Τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο.-
Υ.Γ. Θα ακολουθήσουν σημειώματα για το 2ο και 3ο τεύχος των Θέσεων
