Εργατικός Αγώνας

Γύρω από το εργατικό κίνημα και τις οργανώσεις του

(Ορισμένες επισημάνσεις)

Πρόσφατα η ΚΙΝΗΣΗ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΩΝ – ΕΡΓΑΤΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ υπέγραψε μια κοινή ανακοίνωση μαζί με την ΑΝΤΑΡΣΥΑ και άλλες συλλογικότητες της Αριστεράς. Η αφορμή ήταν το ασφαλιστικό, αλλά η ανακοίνωση συμπεριέλαβε και άλλα ζητήματα και κυρίως ένα πλαίσιο πάνω στο οποίο ευρύτερες δυνάμεις της Αριστεράς θα μπορούσαν να συζητήσουν και να συντονίσουν τη δράση του στο μαζικό κίνημα.

Παρά το γεγονός ότι έχουμε αρκετές διαφορές στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τα ζητήματα, τόσο με την ΑΝΤΑΡΣΥΑ όσο και με άλλες οργανώσεις, δεν θα μπορούσαμε να πούμε όχι ούτε στο διάλογο, ούτε στον συντονισμό ούτε στην κοινή δράση με άλλες δυνάμεις εφόσον υπάρξει ένα πολιτικό πλαίσιο κοινών στόχων. Κι αυτό το πλαίσιο πρέπει να αναζητηθεί και να συγκεκριμενοποιηθεί πέρα από τις κοινές γενικές διακηρύξεις.

 

Η κοινή δράση και το ΚΚΕ

Η κοινή ανακοίνωση προέκυψε ύστερα από κάλεσμα της ΑΝΤΑΡΣΥΑ προς όλες τις οργανώσεις και συλλογικότητες της Αριστεράς, συμπεριλαμβανομένου και του ΚΚΕ. Το τελευταίο φρόντισε να αποφύγει οποιαδήποτε συζήτηση με ένα σκεπτικό που στην ουσία εξέθετε το ίδιο. Απαντώντας στο κάλεσμα της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, το Γραφείο Τύπου της ΚΕ του ΚΚΕ – μεταξύ άλλων- έλεγε και τούτο: «Το ΚΚΕ, όπως και κάθε κόμμα, μετέχει στα όργανα και στις γραμμές του κινήματος μέσω των στελεχών και των μελών του. Μέσα στο κίνημα, στις οργανώσεις της εργατικής τάξης, των αυτοαπασχολούμενων, της φτωχής αγροτιάς, των οργανώσεων φοιτητών, σπουδαστών, μαθητών, γυναικών, υπάρχει και μπορεί να υπάρξει συζήτηση, διαπάλη για την καλύτερη οργάνωση του αγώνα και του συντονισμού, τα αιτήματα, τις μορφές πάλης κ.λπ.

Εκεί κρίνεται και θα κριθεί η κάθε πολιτική, συνδικαλιστική δύναμη, στο κατά πόσο συμβάλλει στην ανάπτυξη της εργατικής – λαϊκής πάλης σε κάθε κλάδο, σωματείο, τόπο δουλειάς, την αντιπαράθεση με τον εργοδοτικό – κυβερνητικό συνδικαλισμό. Εκεί μπορούν να συναντηθούν εργάτες κι υπάλληλοι του δημόσιου κι ιδιωτικού τομέα, αυτοαπασχολούμενοι, φτωχοί αγρότες, νέοι και γυναίκες των λαϊκών στρωμάτων, ανεξάρτητα αν είναι μέλη ή φίλοι του ΚΚΕ, της ΑΝΤΑΡΣΥΑ ή άλλων κομμάτων.

Κατά συνέπεια, θεωρούμε ότι η πορεία ανασύνταξης του κινήματος, η αλλαγή συσχετισμών κι η αναμέτρηση με την ταξική αντιλαϊκή πολιτική κυβέρνησης – κεφαλαίου, τον εργοδοτικό και κυβερνητικό συνδικαλισμό δεν υπηρετείται μέσα από επαφές, συναντήσεις και συζητήσεις “κορυφών”, πολιτικών κομμάτων κ.λπ., που ουσιαστικά υποκαθιστούν το εργατικό – λαϊκό κίνημα, τα όργανα και τις διαδικασίες του».

Από αυτή την απάντηση εξάγονται δύο συμπεράσματα: α) Το ΚΚΕ καλεί τις άλλες δυνάμεις της Αριστεράς να συναντηθούν μέσα στο κίνημα και τις οργανώσεις του κι εκεί να διασταυρώσουν τις απόψεις τους. β) Το ΚΚΕ θεωρεί ότι οι συναντήσεις και οι συζητήσεις κορυφών μεταξύ πολιτικών κομμάτων και οργανώσεων υποκαθιστούν το εργατικό-λαϊκό κίνημα, τα όργανα και τις διαδικασίες αυτών των οργάνων. Συνεπώς, το ΚΚΕ υπερασπίζεται την αυτοτέλεια αυτών των οργανώσεων. Ισχύει κάτι τέτοιο; Ασφαλώς και δεν ισχύει. Κι αυτό γιατί το ΚΚΕ φτιάχνοντας μια σειρά οργανώσεις όπως το ΠΑΜΕ, την ΠΑΣΕΒΕ, την ΠΑΣΥ, το ΜΑΣ και την ΟΓΕ, τις οποίες ελέγχει πλήρως και με ακραίο συγκεντρωτικό τρόπο, διαχωρίστηκε από το υπόλοιπο κίνημα. Βγάζει κάθε φορά δικό του πλαίσιο πάλης το οποίο το εμφανίζει ως πλαίσιο πάλης αυτών των οργανώσεων, κάνει ξεχωριστές συγκεντρώσεις και πορείες, θεωρεί μόνο αυτές τις οργανώσεις πραγματικά ταξικές και το σπουδαιότερο τις έχει ανακηρύξει και σε φύτρα της λαϊκής συμμαχίας, όπως το ίδιο την αποφάσισε στα συνέδριά του, την προσδιόρισε και την διακήρυξε. Με δυο λόγια, το ΚΚΕ υποκαθιστά και το κίνημα και τις οργανώσεις του. Και δεν έχει καμία διάθεση να μπει σε συζητήσεις με τον οποιοδήποτε καθώς φοβάται πως είτε ότι θα μοιραστεί με κάποιους άλλους αυτή την υποκατάσταση είτε ότι η πρακτική του στο κίνημα θα αναιρεθεί στην πράξη.

 

Πού βρίσκεται το πρόβλημα στο οργανωμένο κίνημα – Η απάντηση του ΚΚΕ

Η ΚΙΝΗΣΗ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΩΝ – ΕΡΓΑΤΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ δεν θα μπορούσε ποτέ να αποδεχτεί τέτοιες λογικές σαν αυτές της ηγεσίας του ΚΚΕ που αναιρούν εκ βάθρων ολόκληρη την πρακτική και την ιστορία της δράσης των κομμουνιστών στο μαζικό κίνημα, σε όλη την ιστορική διαδρομή του κομμουνιστικού κινήματος. Ταυτόχρονα, όμως, διαπιστώνει πως ευρύτερα στην Αριστερά υπάρχουν συγκεχυμένες αντιλήψεις για το τι είναι οργάνωση της εργατικής τάξης, τι είναι συνδικάτο και τι είναι εργατικό πολιτικό κόμμα. Η, για δεκαετίες, κρατική παρέμβαση στις συνδικαλιστικές οργανώσεις είτε με την μορφή των διορισμένων εργατοπατέρων και της απαγόρευσης της κομμουνιστικής δράσης στο συνδικαλιστικό κίνημα είτε με την μορφή του κυβερνητικού συνδικαλισμού οδήγησαν σε ένα εκφυλισμό του οργανωμένου συνδικαλιστικού κινήματος. Αυτό έγινε εμφανές στις τριτοβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις που είναι εντελώς κίτρινες, δηλαδή απολύτως συμβιβασμένες με την κυρίαρχη πολιτική. Σε μεγάλο βαθμό το ίδιο συμβαίνει και με τις δευτεροβάθμιες οργανώσεις (εργατικά κέντρα, ομοσπονδίες) ενώ στο πρωτοβάθμιο επίπεδο, δηλαδή στα συνδικάτα, η όλη κατάσταση οδήγησε σε απομάκρυνση των εργαζομένων από την ενεργό συνδικαλιστική δράση.

Το φαινόμενο αυτό -που δεν είναι μόνο ελληνικό καθώς πέραν των άλλων συνδυάζεται με μια γενικότερη υποχώρηση του εργατικού κινήματος ύστερα από την τεραστίων διαστάσεων ήττα που υπέστη με την πτώση των χωρών του υπαρκτού σοσιαλισμού- οδήγησε στο αντίθετο άκρο κόμματα και οργανώσεις που θέλησαν να αντισταθούν, αλλά το έπραξαν με απολύτως εμπειρικό τρόπο. Το ΚΚΕ ως αντίδοτο στις κίτρινες συνδικαλιστικές οργανώσεις υιοθέτησε την λογική των κόκκινων συνδικάτων. Μη αντιλαμβανόμενο πως έπρεπε να δράσει, με την λογική των καθαρών -από την επίδραση της αστικής τάξης – συνδικαλιστικών οργανώσεων έφτιαξε από μια αντίστοιχη, σε αυτές, οργάνωση κορυφών, δηλαδή ένα τριτοβάθμιο όργανο σε όλους τους χώρους (εργατική τάξη, μεσαία στρώματα της πόλης, αγροτιά, νεολαία, γυναίκες) το οποίο επιχείρησε να το γεμίσει από κάτω και να του δώσει υπόσταση βάσης με την προσχώρηση σε αυτό πρωτοβάθμιων και δευτεροβάθμιων οργανώσεων. Αυτό φάνηκε περισσότερο με το ΠΑΜΕ που η ηγεσία του ΚΚΕ το προσδιόρισε ως «Συνδικαλιστικό Μέτωπο» στο οποίο συμμετέχουν «κλαδικές Ομοσπονδίες εργατών, υπαλλήλων και συνταξιούχων, Εργατικά Κέντρα, πρωτοβάθμια Σωματεία, εκλεγμένα συνδικαλιστικά στελέχη, Επιτροπές Αγώνα εργατοϋπαλλήλων και Συντονιστικές Επιτροπές». Για να γίνει κατορθωτό αυτό το ΚΚΕ συνέχισε να δραστηριοποιείται στις υπάρχουσες συνδικαλιστικές οργανώσεις και στα κίτρινα συνδικαλιστικά όργανα όλων των επιπέδων απ’ όπου προσπαθούσε να αποσπά δυνάμεις. Έτσι πατούσε σε δύο βάρκες όπου καμία από αυτές δεν ήταν γερή και καμία δεν μπορούσε να εγγυηθεί την ενότητα και την ταξική διαπαιδαγώγηση των λαϊκών μαζών. Το ΠΑΜΕ και οι άλλες μετωπικές οργανώσεις του ΚΚΕ στένεψαν την έννοια του κινήματος και αντί να στηριχτούν στην πρωτοβουλία της εργατικής τάξης και των λαϊκών μαζών οδήγησαν ουσιαστικά στην περιθωριοποίηση και στον αποκλεισμό της πλειοψηφίας των εργαζομένων που θέλουν συνδικαλιστικές οργανώσεις για την προστασία τους και την διεκδίκηση λύσεων στα προβλήματά τους χωρίς αυτό να το συνδέουν με άμεσο τρόπο με γενικότερες κοινωνικές ανατροπές. Επιπλέον όλη η λειτουργία των μετωπικών οργανώσεων του ΚΚΕ ήταν και είναι συγκεντρωτική, γραφειοκρατική και πλήρως ελεγχόμενη από την κομματική ηγεσία, την στιγμή που η πλειοψηφία της εργατικής τάξης και του λαού δεν αποδέχεται ούτε την κοσμοθεωρία ούτε το πρόγραμμα του ΚΚΕ. Για να αντιληφθεί κανείς το ζημιογόνο αυτής της πολιτικής πρακτικής αρκεί να αναφέρουμε την ευτράπελη πλευρά του. Όταν το ΠΑΜΕ κέρδιζε την πλειοψηφία σε ένα εργατικό κέντρο ή σε ένα σωματείο, αμέσως αυτή η οργάνωση περνούσε στις γραμμές του και γινόταν ταξική. Κι όταν έχανε την πλειοψηφία συνέβαινε το ακριβώς αντίθετο!!!

 

Ορισμένες επισημάνσεις αρχών

Αντιλήψεις συγγενικές με αυτές που έχει το ΚΚΕ -για το συνδικαλιστικό κίνημα- υπάρχουν και σε άλλες αριστερές οργανώσεις οι οποίες όμως δεν έχουν τη δική του δύναμη για να εφαρμοστούν στο επίπεδο που εκείνο τις εφάρμοσε.

Στο πλαίσιο αυτό ο ΕΡΓΑΤΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ οφείλει να κάνει ορισμένες επισημάνσεις για το άνοιγμα μιας ουσιαστικής συζήτησης από μαρξιστική- λενινιστική σκοπιά για το τι είναι και τι δεν είναι το συνδικαλιστικό κίνημα, οι οργανώσεις της εργατικής τάξης και γενικότερα οι λαϊκές οργανώσεις.

1. Τα συνδικάτα είναι πρώτου βαθμού οργανώσεις της εργατικής τάξεις οι οποίες δημιουργήθηκαν από την ανάγκη των εργατών να σπάσουν τον μεταξύ τους ανταγωνισμό στην αγορά εργασίας και να πουλάνε την εργατική τους δύναμη- που σ’ αυτή την αγορά συνιστά μεμονωμένο προϊόν- συλλογικά. Αυτό είναι το πρώτο βήμα για την ενότητα της εργατικής τάξης απέναντι στην αστική. Στην πάροδο του χρόνου και με την ανάπτυξη του καπιταλισμού η συλλογική πώληση της παραγωγικής δύναμης των εργατών πήρε διάφορες μορφές και διαστάσεις. Συνδέθηκε όχι μόνο με το ύψος του μεροκάματου, αλλά και με τον ημερήσιο χρόνο εργασίας, με την κοινωνική ασφάλιση, με τον ελεύθερο χρόνο και τις άδειες, με την επιμόρφωση και την εξειδίκευση, δηλαδή με ένα σύνολο αιτημάτων και κατακτήσεων που δεν αφορούσαν μόνο το πόσο θα πουληθεί η εργατική δύναμη αλλά και με τους όρους αναπλήρωσής και βελτιστοποίησής της. Με όρους δηλαδή που αφορούν συνολικά την ζωή των εργατών τόσο κατά την διάρκεια της εργασίας τους όσο και μετά από αυτήν.

2. Η συλλογική πάλη της εργατικής τάξης μέσα από τα συνδικάτα της είναι οικονομική αλλά και πολιτική. Η πάλη για την αύξηση των μεροκαμάτων και των μισθών είναι μια οικονομική πάλη. Η πάλη, όμως για την κατάργηση ενός νόμου είναι μια πάλη πολιτική. Τα όρια της οικονομικής και πολιτικής πάλης των συνδικάτων, όμως, σε καμία περίπτωση δεν βγαίνουν έξω από τα όρια του αστικού κοινωνικού συστήματος ακόμη κι εκεί που η οργάνωση των εργατών είναι ισχυρή και οι κατακτήσεις τους μεγάλες. Επιπλέον το συνδικάτο συνενώνοντας εργάτες, των πιο διαφορετικών πολιτικών- ιδεολογικών αντιλήψεων και κοσμοθεωριών, στην βάση των προβλημάτων τους και για τη διεύρυνση του ζωτικού τους χώρου ποτέ δεν μπορεί να έχει ένα ολοκληρωμένο και σαφές πρόγραμμα- ούτε την κατάλληλη οργάνωση που θα οδηγήσει την σύγκρουση με την αστική τάξη ως το τέρμα, ως την ανατροπή δηλαδή του καπιταλισμού. Γι’ αυτό και τα συνδικάτα μόνο ως σχολείο της ταξικής πάλης μπορούν να λειτουργήσουν, δίνοντας στους εργάτες την εμπειρία να συνειδητοποιήσουν πως ο αγώνας τους χρειάζεται μια καθ’ ολοκληρίαν πολιτική οργάνωση, η οποία λειτουργώντας αυτοτελώς θα καταφέρει να οδηγήσει την τάξη στον τελικό της σκοπό. Κι αυτό δεν γίνεται άμεσα αντιληπτό απ’ όλη την εργατική τάξη παρά μόνο από τα πιο πρωτοπόρα στοιχεία της.

3. Οι όροι «ταξικό κίνημα», «ταξικά συνδικάτα» κλπ. είναι εντελώς συγκεχυμένοι στις μέρες μας. Ο καθένας κατανοεί εντελώς διαφορετικά πράγματα. Ταξικές είναι όλες οι οργανώσεις- εργατικές ή αστικές- που αποτελούνται από ανθρώπους της ίδιας κοινωνικής τάξης. Ερμηνευτικά αν δούμε το ζήτημα ταξική οργάνωση αυτό σημαίνει. Πολιτικά όμως το ζήτημα αλλάζει. Μπορεί μια συνδικαλιστική οργάνωση να είναι εργατική από τη στιγμή που έχει στις γραμμές της μόνο εργάτες αλλά πολιτικά να συμπεριφέρεται ως φορέας των συμφερόντων της αντίπαλης τάξης. Αυτό συμβαίνει σήμερα με τις περισσότερες εργατικές συνδικαλιστικές οργανώσεις. Πώς, όμως, πρέπει να είναι μια εργατική συνδικαλιστική οργάνωση που εξυπηρετεί τα συμφέροντα των εργατών που συσπειρώνει; Η απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα προσδιορίζεται υπό την προϋπόθεση ότι θα έχουμε σαφή αντίληψη των ορίων ενός συνδικάτου. Αν θεωρούμε ότι ένα συνδικάτο μπορεί να έχει ως στόχο τον σοσιαλισμό, τότε δεν μιλάμε για συνδικάτο αλλά για πολιτικό κόμμα. Αν επιδιώξουμε να βάλουμε στο συνδικάτο ως αποστολή του την διαπαιδαγώγηση των εργατών για την σοσιαλιστική επανάσταση, πάλι θα κάνουμε λάθος που τα αποτελέσματά του θα είναι τραγικά. Το συνδικάτο πρέπει να συνενώνει όλους τους εργάτες -ανεξαρτήτου χρώματος, εθνικότητας, θρησκεύματος, ιδεολογίας και πολιτικής τοποθέτησης- στη βάση των προβλημάτων τους. Και να διεκδικεί την λύση σε αυτά τα προβλήματα με βάση το συμφέρον των εργατών στον τόπο δουλειάς, στον κλάδο ή γενικότερα. Ταυτόχρονα να διασφαλίζει την ελεύθερη πολιτική ζύμωση στις γραμμές του ώστε το κόμμα της εργατικής τάξης να μπορεί να παρεμβαίνει, να διαπαιδαγωγεί και να οργανώνει στις δικές του γραμμές τα πιο πρωτοπόρα εργατικά στοιχεία. Τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο απ’ όλα αυτά.

4. Συχνά λέγεται ότι η εργατική τάξη πρέπει να γίνει τάξη που θα παλεύει για τον εαυτό της. Έχει εφαρμογή αυτή η θέση στα συνδικάτα; Μόνο μερικώς. Η εργατική τάξη μέσω των συνδικάτων παλεύει για τον εαυτό της πολιτικά και οικονομικά ζητήματα που όμως δεν την βγάζουν έξω από το σύστημα. Ολοκληρωτικά τάξη για τον εαυτό της η εργατική τάξη δεν θα γίνει ποτέ μέσα στα συνδικάτα. Μόνο με την συσπείρωσή της γύρω από το εργατικό κόμμα και μόνο όταν αυτό το κόμμα αποκτήσει την εμπιστοσύνη της πλειοψηφίας των εργατών, η πάλη της εργατικής τάξης είναι καθ’ ολοκληρίαν πάλη για τον εαυτό της, με στόχο να πάρει δηλαδή την πολιτική εξουσία στα χέρια της και να οικοδομήσει ένα άλλο κοινωνικό σύστημα.

5. Είναι οι εργατικές μαζικές οργανώσεις το προμήνυμα του μέλλοντος; Κατά μία έννοια «ναι». Είναι τα φρούρια της εργατικής τάξης μέσα στον καπιταλισμό και μια μορφή εργατικής δημοκρατίας που προμηνύει την εργατική δημοκρατία του μέλλοντος, με την έννοια ότι σ’ αυτές οι οργανώσεις αποτελούνται από εργάτες και υπάρχουν για τους εργάτες. Τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο. Τα συνδικάτα περνούν ανοιχτά με την επανάσταση μόνο στις παραμονές της. Ποτέ δεν την προετοιμάζουν. Γι’ αυτό και ποτέ δεν μπορούν να αποτελέσουν τα φύτρα του μετώπου για την επανάσταση ή τα φύτρα της νέας εξουσίας που η επανάσταση θα φέρει. Αυτά τα φύτρα είτε λέγονται Κομμούνες είτε Σοβιέτ, είτε Λαϊκή Αυτοδιοίκηση και Λαϊκή Δικαιοσύνη (σύμφωνα με την ελληνική εμπειρία της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης), είτε αλλιώς, προκύπτουν μόνο σε επαναστατικές καταστάσεις που οι μάζες περνούν σε αυτοτελή ιστορική δράση. Κανείς δεν μπορεί εκ των προτέρων να κατασκευάσει τα καλούπια μέσα στα οποία θα κινηθεί μια επανάσταση.

 

Από πού θα ξεκινήσουμε

Οι παραπάνω επισημάνσεις καθορίζουν και το πλαίσιο δράσης των κομμουνιστών μέσα στα συνδικάτα. Αυτή η δράση ποτέ δεν μπορεί να υπερβαίνει τα όρια των συνδικαλιστικών οργανώσεων. Κι ακριβώς εκεί βρίσκεται ο σεβασμός της αυτοτέλειάς τους. Ο Λένιν δίδασκε ότι οι κομμουνιστές πρέπει να μάθουν να δουλεύουν με τις μάζες κι όχι να ξεκόβουν από αυτές.

Σήμερα το συνδικαλιστικό κίνημα βρίσκεται σε κατάσταση εκφυλισμού- ιδιαίτερα στις κορυφαίες οργανώσεις του. Κι αυτό έχει οδηγήσει την τάξη να απέχει από την συνδικαλιστική δράση. Η λύση, επομένως δεν βρίσκεται στην δημιουργία παράλληλων οργανώσεων και σχημάτων που τάχα θα είναι καθαρά κι επαναστατικά. Η λύση βρίσκεται στην συνδικαλιστική οργάνωση της τάξης. Η εργατική τάξη οφείλει να οργανωθεί, να δραστηριοποιηθεί και να πάρει τις οργανώσεις της στα χέρια της. Να πετάξει από πάνω της την συνδικαλιστική γραφειοκρατία που μόνο τα δικά της συμφέροντα δεν εξυπηρετεί. Κι αυτό μπορεί να γίνει μόνο αν οι κομμουνιστές και οι αριστεροί γενικότερα πάνε στην ίδια την τάξη, εκεί που αυτή ζει και εργάζεται. Η οργάνωση της τάξης για τα προβλήματά της στους χώρους δουλειάς και γενικότερα είναι το πρώτο καθήκον. Η συνένωση της τάξης στη βάση των προβλημάτων της χωρίς ιδεολογικούς, πολιτικούς ή άλλους αποκλεισμούς είναι πράξη άμεσης ανάγκης. Ο εκδημοκρατισμός του συνδικαλιστικού κινήματος, η αλλαγή των συσχετισμών και η ανατροπή της εργατικής γραφειοκρατίας και του νομικού πλαισίου που την προστατεύει είναι ο δρόμος μέσα από τον οποίο θα κινητοποιηθούν οι εργάτες, για να εμπιστευτούν ξανά την αξία της οργανωμένης δύναμής τους. Απ’ αυτά θα ξεκινήσουμε.

Facebook
Twitter
Telegram
WhatsApp
Email
Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη
Εργατικός Αγώνας